4-иш. НотўҒри геометрик шаклдаги тоғ жинсининг ўртача зичлигини аниқлаш

4-ИШ. НОТЎҒРИ ГЕОМЕТРИК ШАКЛДАГИ ТОҒ ЖИНСИНИНГ
ЎРТАЧА ЗИЧЛИГИНИ АНИҚЛАШ
Таъриф. Ўртача зичлик деганда, табиий ҳолатдаги материалнинг (ғоваклари, коваклари билан биргаликдаги) массасини унинг ҳажмига бўлган нисбати тушунилади.
Асбоб ва ускуналар. Ҳажмўлчагич, ип, сув, тарози, парафин,
Ишлаш тартиби. Ҳар бир намуна қуритилади, тарозида тортилади, сўнгра сиртига эритилган парафин мўйқаламда юпқа қилиб суртилади. Парафин пардаси қотгач, намуна кўздан кечирилади, парафин пардасидаги пуфакчалар, дарзлар, ёриқлар (агар шундай нуқсонлар бўлса) кетказилади; бунинг учун пуфакчалар ёки дарзлар устидан қиздирилган металл сим ёки пластинка юргазилади. Шу тарзда парафинланган намунага пишиқ ип боғланади, сўнгра у торозида такрор тортилади. Ҳажмўлчагичга ташланган намуна сиқиб чиқарган сув найча орқали стаканга оқиб тушади. Сув томчилашдан тўхтагач, стакан (суви билан бирга) тарозида тортилади ва намунанинг қанча сувни сиқиб чиқарганлиги аниқланади.Намунанинг ўртача зичлиги топиш учун, аввал намунага суртилган парафиннинг ҳажми формулалар ёрдамида ҳисоблаб чиқарилади.

№	Масса, г				Парафин зичлиги, г/см^3		Парафин ҳажми, см^3		Сиқиб чиқарилган ҳажм, см^3		Ўртача зичлик, г/см^3
	намуна	намуна ва парафин	парафин
1
2
3

Ўртача қиймат - ...... кг/м³
Ҳисоблаш формулалари:
Парафин ҳажмини аниқлаш учун , ρ_п =930 кг/м³
Намуна зичлигини аниқлаш учун , 2-расм. Асбоб схемаси.