4-ixtisoslashtirilgan davlat umumta’lim maktabi “ ” sinf o‘quvchisi ning

TAMAKI CHEKISH
Tamaki sigaret, sigar va va chekish naychalari ko‘rinishida chekiladi. Tadqiqotlardan ko‘rinadiki, butun dunyoda har kuni 13 500 ga yaqin odam tamaki chekish bilan bog‘liq kasalliklardan o‘ladi. 2020-yilga kelib, dunyodagi barcha o‘limlarning 12 % iga tamaki chekish bilan bog‘liq kasalliklar sabab bo‘lishi prognoz qilinmoqda. Tamaki tutuni tarkibiga ko‘plab zararli moddalar kiradi. Eng ko‘p zarar yetkazadigan moddalar: smola, nikotin va uglerod monoksidi.
1-savol
Tamaki tutuni o‘pkalarga yutiladi. Tutundagi smola o‘pkalarga yig‘iladi va bu o‘pkalarning normal faoliyatiga to‘sqinlik qiladi. Quyidagilarning qaysi biri o‘pkalarning funksiyasidir?



9

A Kislorodga to‘yingan qonni tanangizning barcha qismlariga yetkazib

berish
B Siz nafas olayotgan kislorodning bir qismini qoningizga o‘tkazib berish
C Karbonat angidrid miqdori nolga tushgunga qadar qoningizni tozalash
D Karbonat angidrid molekulalarini kislorod molekulalariga aylantirish
Javob:_______
2-savol
Tamaki chekish o‘pka saratoni va ba’zi bir boshqa kasalliklarga chalinish ehtimolligini oshiradi.
Tamaki chekkanda quyidagi kasalliklarga chalinish ehtimolligi ortadimi? Har bir qatorda “Ha” yoki “Yo‘q”ni aylanaga oling.


3-savol
Ba’zi odamlar chekishni tashlashga o‘ziga yordam berishi uchun nikotinli plastirlardan foydalanishadi. Plastir teriga yopishtiriladi va qonga nikotin ajralib chiqadi. Odamlar chekishni to‘xtatganlarida yuzaga keladigan kuchli xohishni so‘ndirish va simptomlarni yo‘qotishga yordam beradi. Nikotinli plastirlarning samaradorligini o‘rganish maqsadida tasodifiy tanlash yo‘li bilan chekishni tashlashni xohlovchilardan 100 kishilik guruh shakllantirildi. Ushbu guruh olti oy davomida tadqiq etildi. Nikotinli plastirlarning samaradorligi guruhdagi necha nafar odam tadqiqot oxiriga qadar chekishni qaytadan boshlamaganliklari bilan aniqlandi.
Quiydagilarining qaysi biri eng yaxshi tajriba rejasidir?

1. 
   Guruhdagi barcha odamlar plastirlardan foydalanishadi.
   
2. 
   Hamma plastirlardan foydalanadi, faqat bitta odam undan
   

foydalanmasdan turib, chekishni tashlashga harakat qiladi.

3. 
   Chekishni tashlashga yordam berishi uchun plastirlardan foydalanish yoki foydalanmaslikni odamlarning o‘zlari tanlashadi.
   
4. 
   Tasodifiy yo‘l bilan tanlanganlarning yarmi plastirlardan foydalanishadi va qolgan yarmi esa ulardan foydalanishmaydi.
   

Javob:_______

10

4-savol
Odamlar chekishni tashlashlari uchun ularga ta’sir ko‘rsatishning har xil

usullari bor. Muammoni hal qilishning quyidagi usullari texnika va texnologiya sohasidagi yutuqlardan foydalanishga asoslanganmi?

Har bir holatda “Ha” yoki “Yo‘q”ni aylanaga oling.

Ball___________



11