4-Ma’ruza: Operatsion tizim xotira boshqaruvi va xavfsizligi

Peyjing – bu OT ga jarayonlarni ikkilamchi ombordan ajratib sahifa ko‘rinishida asosiy xotiraga ko‘chirish imkoniyatini beradigan saqlash mexanizmidir. Payjing usulida asosiy xotira kadr deb nomalanadigan belgilangan hajmdagi fizik xotira bloklariga bo‘ladigan usuldir. Peyjing ma‘lumotlarni tezkor ruxsati uchun foydalaniladi.
Segmentatsiya usuli peyjing kabi ishlaydi. Yagona farq segmentlar o‘zgaruvchi uzunlikka ega, bunda sahifa ajratish usulida har doim o‘zgarmas hajmda bo‘ladi.
Dasturiy segment o‘z ichiga dastur funksiyasini, ma‘lumot tuzilmasi, xizmat funksiyasi va shu kabilarni oladi. OT barcha jarayonlar uchun segment karta jadvali qo‘llab-quvvatlanadi. Yana o‘z ichiga bo‘sh xotira bloklari ro‘yhatini, hajm, segment raqami va asosiy yoki virtual xotiradagi joyi.
Bog‘lash – bu OT ga turli kod modullarni va ma‘lumotlarni yagona bajariluvchi faylga yig;ib birlashtirishga yordam beradigan usul. Fayl xotiraga yuklanishi va bajarilishi mumkin. OT kutubxonalarni yuklanish vaqtida umumlashtiradigan dasturga tizim sathidagi kutubxonalarni bog‘lashi mumkin. Bu usulda kutubxonalar bajarilish davomida boglanadi, shu sababli dasturiy kod hajmi kichik bo‘lib qolaveradi.
Statik yuklanish dasturni static yuklashni xoxlaganingizda foydalaniladi. Keyin kompilyatsiya vaqtida butun dastur bog‘lanadi va tashqi modul yoki dasturisiz kompilyatsiyalanadi.
Yuklanish vaqtida butrun dastur xotiraga yuklanadi va bajarilish boshlanadi. Dinamik yuklanishda yuklanadigan dastur havola ko‘rinishda bo‘ladi va yuklanish bajarilish vaqtida bo‘ladi. Kutubxona muolajalari xotiraga dasturga kerak bo‘lgandagina yuklanadi.
Statik bog‘lanish dasturga kerak bo‘lgan bitta bajariluvchi kodda boshqa barcha modullarni birlashtirish uchun foydalaniladi. Bu OT ga bajarilish vaqtida istalgan bog‘lanishni oldini olishga yordam beradi.
Dinamik bo‘glanish foydalanilganda real modul yoki dastur kutubxonasini bog‘lashga ehtiyoj bo‘lmaydi. Buning o‘rniga kompilyatsiya va kompanaovka vaqtida beriladigan dinamik modulga havola foydalaniladi.
OT vazifa – xotira shajarasini modelga aylantirish va bu modelni boshqarish.
Xotira menejeri – xotira boshqaruvi uchun mo‘ljallangan OT qismi bo‘lib, quyidagilarni amalga oshiradi:

• 
  Tezkor xotirani foydalaniladigan qsohalarini nazoratlash
  
• 
  Jarayonlarga xotira ajratish
  
• 
  Keraksiz xotirani bo‘shatish.
  

Oldingi kompyuterlarda abstarksiyadan foydalanilmagan. Barcha dasturlar bevosita xotira bilan ishlagan. Dasturni xotira manzili fizik xotira yacheykasiga mos kelgan.
Xotira modeli – har bir yaxheyka 0 dan qandaydir qiymat bitga ega (odatda 8) bo‘lgan yacheykalardan iborat manzillar to‘plamidir).
Xotirada ikkita ishlab turgan dastur bo‘lishi mumkin emas.
Zamonaviy tizimlarda foydalanuvchi tizim ishlashiga ta‘sir ko‘rsata olmaydigan o‘rnatilgan qurilmalarda qo‘llaniladi va ishag tushurilgan dasturlar ro‘yhati oldindanbelgilangan bo‘ladi. Foydalanuvchi dasturi OT ni o‘chirib tashlashi mumkin. Jarayonlar bittadan ishga tushadi. Yangi jarayon ishga tushganda xotiradadgi eski dastur o‘chiriladi.
Parallellikni ta‘minlashning yagona usuli – bu umumiy xotirada ishlaydigan bir nechta oqimni ishga tushurishdir.
Bir nechta turli dasturlarni iashga tushurishni talab etgani sababli ko‘pchilikka to‘g‘ri kelmaydi. IBM 360 da qo‘llanilingan. Xotira 2 Kb dan bloklarga ajratilgan, har bir blokka protsessordan alohida maxsus registrlarda bo‘lgan himoya kodiga mos kelgan.
Dastur holati so‘zi (PSW, bir nechta registrlar) ham joriy bajariladigan dasturga taalluqli himoya kalitidan iborat bo‘lgan. Dastur faqatgina himoya kodi PSW dan saqlanadigan kod bilan mos kelgan bloklargagina ruxsati bo‘lgan.
Kalitlar taqsimoti bilan OT shug‘ullangan. Ko‘rib chiqilgan sxemalar barcha dasturlar tezkor xotira joylashmaguncha ishlaydi.
Real hayotda xotira qmmatli resurs hisoblanib, barcha ishlab turgan jarayonlarni joylashtirish uchun yetarli bo‘lmaydi (zamonaviy tizimlarda ulaening soni bie necha o‘n mingni tashkil etadi).
Tezkor xotira yuklanib qolishini yengish uchun asosiy yondashuv – bu svoping va virtual xotiradir.