4-Mavzu: Bevosita soliqlarning hisobi va hisoboti. Reja. Foyda solig‘ini hisobi va hisoboti

Soliqni hisoblab chiqarish va hisob-kitoblarni taqdim etish tartibi.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ini hisoblab chiqarish ushbu Kodeksning 128-moddasiga muvofiq hisoblab chiqarilgan soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ining hisob-kitobi, agar ushbu moddada boshqacha qoidalar nazarda tutilmagan bo‘lsa, davlat soliq xizmati organlariga ortib boruvchi yakun bilan yilning har choragida hisobot choragidan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa, yillik Moliyviy hisobot taqdim etiladigan muddatda taqdim etiladi.
O‘zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan O‘zbekiston Respublikasi norezidentlari doimiy muassasa joylashgan joydagi davlat soliq xizmati organiga O‘zbekiston Respublikasidagi faoliyatining xususiyati haqidagi hisobotni (yerkin shaklda), shuningdek yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ining hisob-kitobini chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar uchun yillik Moliyviy hisobotni topshirish uchun belgilangan muddatlarda taqdim etadi. Bunda yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ining hisob-kitobida byudjetga to‘lanadigan sof foydadan olinadigan soliq summasi alohida satrda ko‘rsatiladi. Faoliyat kalendar yil tugashidan avval tugatilgan taqdirda, bu hujjatlar faoliyat tugatilganidan keyin bir oydan kechiktirmasdan taqdim etilishi shart.
Prezidentimiz tashabbuslari bilan mamlakatimizda ishbilarmonlik muhitini tubdan yaxshilash, tadbirkorlik sub’ektlariga yuqori darajada qulay shart-sharoitlarni yaratish, byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish, tadbirkorlik sub’ektlariga ko‘maklashish va ularning huquqiy yerkinligini oshirish borasida qator choralar ko‘rilmoqda.
Bunga asosan, joriy yilning 3-choragidan boshlab, yirik korxonalar uchun 2 ta Moliyviy hisobot shakllari, ya’ni Asosiy vositalar harakati to‘g‘risidagi hisobot (3-shakl) hamda Debitorlik va kreditorlik qarzlari to‘g‘risidagi ma’lumotnoma (2a-shakl), kichik korxonalar uchun 1 ta – Debitorlik va kreditorlik qarzlari to‘g‘risidagi ma’lumotnoma (2a-shakl) bekor qilindi.
Bundan tashqari, 2013 yil 1 yanvardan boshlab, soliq organlariga taqdim etiladagan 11 turdagi soliq hisobotlari va boshqa ma’lumotlarni birlashtirib, 5 taga tushirilishi belgilandi.
Jumladan, foyda solig‘i bilan obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i bo‘yicha hisobot shakllari birlashtirildi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 18 iyuldagi «Ishbilarmonlik muhitini yanada tubdan yaxshilash va tadbirkorlikka yanada keng yerkinlik byerish chora-tadbirlari to‘g‘risida» PF-4455- sonli farmonlariga asosan bozor islohotlarini yanada chuqurlashtirish va iqtisodiyotni libyerallashtirishning g‘oyat muhim vazifalari biri: statistik, Moliyviy va soliq hisobotlarini taqdim etishda, soliqlar va majburiy to‘lovlarni to‘lashda, ro‘yxatga olish va ruxsat byerish tartib-taomillarini amalga oshirishda, yer maydonlarini ajratish va muhandislik-kommunikatsiya tarmoqlariga ulanishda, shuningdek, tadbirkorlik sub’ektlarini kreditlashda davlat, nazorat qiluvchi organlar bilan tadbirkorlik sub’ektlari o‘rtasidagi bevosita muloqotni, byurokratik sansalorlik va korruptsiyani istisno etuvchi elektron tizimga, shu jumladan, intyernet tarmog‘iga keng miqyosda o‘tishni ta’minlash belgilangan;
2013 yilning 1 yanvaridan boshlab tadbirkorlik sub’ektlari tegishli davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlarida quyidagi tartib-taomillarni o‘z xohishlariga ko‘ra elektron shaklda amalga oshirish huquqiga ega bo‘ladilar:
bank hisobvaraqlariga masofadan turib xizmat ko‘rsatish tizimi, shu jumladan, «Intyernet-banking» tizimi orqali soliqlarni va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lash — O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi, Markaziy banki, tijorat banklari.
Shuningdek Davlat soliq qo‘mitasi Yangi texnologiyalar ilmiy-axborot markazi tomonidan byeriladigan elektron raqamli imzo kalitlarni byerish uchun to‘lov miqdori eng kam minimal ish haqidan 20 foizdan 10 foizga qisqartirildi.‎
2015 yilning 1 yanvaridan boshlab tadbirkorlik sub’ektlari soliq va majburiy to‘lovlarni to‘lashning elektron tizimiga, shu jumladan tijorat banklari tomonidan taqdim etiladigan elektron masofali tizim xizmatlarni Moliyviy xizmatlarga tenglashtirish yo‘li o’tish belgilandi.
Amalga oshirilayotgan islohotlar iqtisodiyotni libyerallashtirishga, ishbilarmonlik muhitini yaxshilashga, raqobatni rivojlantirishga, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishga xizmat qiladi.