4-Mavzu. Linux server administratsiyalash

Tizimni to‘xtatuvchi komandalar:
shutdown -h now yoki init 0 yoki telinit 0 — tizimni to‘xtatish
shutdown -h hours:minutes & — belgilangan vaqtda tizimni to‘xtatish
shutdown –c – belgilangan vaqtda tizimni o‘chirish vazifasini bekor qilish
shutdown -r now yoki reboot – tizimni qayta yuklash(perezagruzka)
logout – tizimdan chiqish


Asosiy operatsiyalar
cd — ishchi direktoriyani o‘zgartirish
'cd'(argumentsiz) — direktoriyani uy katalogiga almashtiradi
'cd -' oldingi direktoriyaga o‘tish va nomini chop etish
'cd /var/log' — /var/log ga o‘tish
ls — direktoriya tarkibiy ro‘yxatini chiqaradi.
'ls -la' — batafsil ro‘yxat (yashirin fayllar bilan)
cp — fayl i direktoriylarni nusxalash.
'cp -t dir f1 f2 f3' — f1,f2, f3 fayllarni dir direktoriyasiga nusxalash
dd — fayllarni nusxalash va o‘zgartirish.
'dd if=/dev/zero of=./zero bs=1K count=1024' — 1 megabaytli va nollar bilan to‘ldirilgan faylni yaratish
$ dd if=/dev/zero of=./zero bs=1K count=1024 1024+0 records in 1024+0 records out 1048576 bytes (1.0 MB) copied, 0.0129177 s, 81.2 MB/s
'dd if=/dev/sda of=./boot count=1 bs=512' — diskning but-sektorini boot faylga nusxalash
$ dd if=/dev/sda of=./boot count=1 bs=512 1+0 records in 1+0 records out 512 bytes (512 B) copied, 0.0127466 s, 40.2 kB/s
mv — peremeshayet fayli i katalogi
rm — udalyayet fayli i katalogi.
'rm -rf ./temp/' — udalit katalog temp so vsem yego soderjimim iz tekushey direktorii

Monitoring ispolzovaniya diska

du — otsenivayet ispolzuyemoye faylami prostranstvo.
$ du -sh . 6.9G .
df — pokazivayet ispolzovaniye mesto faylovix sistem
$ df -h /var Filesystem Size Used Avail Use% Mounted on /dev/sda5 9.9G 3.2G 6.3G 34% /var

Nazorat savollari:

1. 
   Operatsion tizim deb nomlangan dasturlar to'plami nima qiladi?
   
2. 
   Kompyuter texnikasini boshqarishni ta'minlaydigan, fayllar bilan ishlashni tashkil etuvchi va foydalanuvchi bilan o'zaro aloqani amalga oshiradigan dasturlar majmuasi qanday nomlanadi?
   
3. 
   1970 -yillarning oxirida UC Berkli xodimlari UNIX manba kodiga bir qator yaxshilanishlarni kiritdilar. Rivojlanish BSD deb nomlandi. Qanday yaxshilanishlar bor edi?
   
4. 
   BSD -da nima yangilik va UNIXda etishmayapti?
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:

1. 
   Linux. От новичка к профессионалу. — 6-е изд., перераб. и доп. — СПб.: БХВ-Петербург, 2018. —672 с.
   
2. 
   A Practical Guide to Linux Commands, Editors, and Shell Programming. Mark G. Sobell [MGS]
   
3. 
   Linux Users Resource (Prentice Hall PTR Developer's Resource Series). Jim Mohr [JM]
   

Internet manbalari ro'yxati:

1. 
   https://intuit.ru/studies/courses/493/349/lecture/8337?page=3
   
2. 
   https://computefreely.org/
   
3. 
   https://linuxnewbieguide.org/