4-mavzu. Matematik modellashtirish, sonli tahlil usullarini tizimlarda amalga oshirish. Hisobli eksperiment. Reja

Integrallash tenglamalarni yechish 
Qiymatlarni global yuborish. Simvolli hisoblashlar 
Ayrim o’zgarmaslarga global qiymatni byerish uchun quyidagi protsyedurani bajarish kyerak 
bo’ladi: 
1.O’zgarmas nomi kiritiladi. 
2.Matyematika panyelidan Evaluation Toolbar (Baholash panyeli) tugmasi bosiladi. 
3.Ochilgan Evaluation (Baholash) oynasidan Global Definition (Global aniqlash) tugmasi 
bosiladi yki Shift+ tugmalari baravar bosiladi. Bunday aniqlanish barcha lar uchun ta’sir qiladi, 
ya’ni barcha larda bu qiymatni ishlatish mumkin.
Sonli hisoblashlardan tashqari Mathcad byelgili (simvolli) hisoblashlarni ham amalga 
oshiradi. Bu dyegani hisoblashlar natijasini analitik ko’rinishda tasvirlash mumkin. Masalan, 
aniqmas intyegral, diffyeryentsiallash va boshqa shu kabi masalalarni yechishda uning yechimini 
analitik ko’rinishda tasvirlaydi. Bunday oddiy simvolli hisoblashlar 5-rasmda kyeltirilgan. 

---

5-rasm. Simvolli hisoblashlarni bajarish. 
Simvolli hisoblashlarni bajarishda ikkita asosiy vosita mavjud: 
Symbolics (Simvolli hisoblash) myenyusi; 
Matyematika panyelidan Symbolic panyeli. 
Bu vositalar ancha murakkab simvolli hisoblashlarda qo’llaniniladi. Hozir esa oddiy 
simvolli hisoblashni bajarishning eng sodda usuli, ya’ni tyez-tyez ishlatilib turiladigan usullardan 
biri - simvolli tyenglik byelgisi (→) usulini ko’rib chiqamiz. Quyida bu usuldan foydalanishning 
kyetma-kyetlik tartibi byerilgan: 
1. Matyematika panyelidan Calculus Toolbar (Hisoblash panyeli) tugmasi bosiladi. 
2. Ochilgan panyel oynasidan Calculus (Hisoblash) ni tanlab, aniqmas intyegralni 
sichqonchada chiqillatiladi (misol tariqasida aniqmas intyegral qaralayapdi). 
3. Kiritish joylari to’ldiriladi, ya’ni funktsiya nomi va o’zgaruvchi nomi kiritiladi. 
4. Simvolli byelgi tyengligi (→) byelgisi kiritiladi.