4-mavzu. Sifat analizining sistemalari. Reja

xarfi vodorod simvoli. 
Eritma reaksiyalarining muhiti pH yordamida quyidagicha xarakterlanadi: 
Neytral: pH=7 Kislotali: pH<7 Ishqorli: pH>7 
Vodorod ionlarining konsentrasiyasi pH kattalik va eritmaning muhiti orasidagi 
bog’liqlikni quyidagicha yaqqol ko’rsatish mumkin pH qancha kichik bo’lsa, [H
+
]- shuncha ko’p 
bo’ladi. Ya’ni muhitning kislotaligi yuqori bo’lsa va aksincha pH qancha katta bo’lsa, [H
+
]- 
shunchalik kichik bo’ladi ya’ni muhitning ishqoriyligi yuqori bo’ladi.
Masalan: 1) me’da shirasida pH=1,7 kuchli kislotali; 
2) torfli suvda pH=4 kuchsiz bo’ladi; 
3) yomg’ir suvida pH=6 kuchsiz kislotali; 

---

4) vodorod suvida pH=7,5 (kuchsiz ishqoriy); 
5) qonda pH=7,4 (kuchsiz ishqoriy);
6) so’lakda pH=6,9 (kuchsiz kislotali);
7) ko’z yoshida pH=7 (neytral). 
Tabiatda ham, texnikada ham turli tuman hodisa va prosesslarda pH ning roli nihoyatda 
katta. (oziq ovqat, to’qimachilik sanoati, qonda ) Eng muhim organlarning to’qima suyuqliklarida 
ham H
+
va OH
-
ionlarining konsentrasiyasi muayyan nisbatda saqlangan holdagina bizning 
organizmimiz normal ishlaydi. 
Kimyoviy analiz vaqtida cho’ktirish, eritish, rangli birikmalapr hosil qilish kabi 
jarayonlarda eritmadagi vodorod ionlarining konsentrasiyasi (рН) ni zaruriy qiymatda saqlab 
turish kerak. Buning uchun analitik reaksiyalarni bufer eritmali muhitda olib borish tavsiya etiladi. 
Buferli eritmalarning рН qiymati eritma suyultirilganda yoki konsentrasiyasi oshirilganda 
aralashmaga kislota yoki ishqor qo’shilganda nihoyatda kam o’zgaradi. 
Ko’pchilik analitik reaksiyalarda ionlarni ajratishda suvli eritmada muhitni 
o’zgartirmasdan olib boriladi. Masalan:
1. I, II guruh kationlarini cho’ktirish uchun рН =9,2 bo’lishi shart.