Энгель эгри чизиғи
10
20
50
60
30
40
70
80
90
100
- 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Товар миқдори, дона
Истеъмолчилар даромади ва улар томонидан сотиб олинадиган товарлар миқдори ўртасидаги боғлиқлик немис иқтисодчиси ва статисти Эрнст Энгель (1821-1896) томонидан чуқур тадқиқ этилган. Шунга кўра, истеъмолчи даромади билан у томонидан сотиб олиниши мумкин бўлган товарлар миқдори ўртасидаги ўзаро боғлиқлик Энгель қонуни дейилади.
2. Таклиф тушунчаси. Таклиф миқдорига таъсир қилувчи омиллар. Таклиф қонуни
Маълум вақт оралиғидаги нархларнинг муайян даражасида ишлаб чиқарувчи ёки сотувчилар томонидан маълум турдаги товар ва хизматларнинг бозорга чиқарилган миқдори таклиф дейилади.
- Нарх ўзгариши билан сотишга чиқариладиган маҳсулот миқдори ҳам ўзгариши сабабли талаб каби таклифнинг ҳам бир қатор муқобил вариантлари мавжуд бўлади.
Нархнинг ўзгариши билан таклиф этилаётган товар миқдорининг тўғри боғлиқликдаги ўзгариши таклиф қонуни дейилади.
- Истеъмолчи учун нархнинг ошиши тўсиқ ролини ўйнаса, ишлаб чиқарувчи учун рағбатлантириш вазифасини бажаради.
Р
S
Р
S
Таклиф қонуни
Нархга боғлиқ омиллар:
муайян товарнинг нархи
ресурслар нархи
бошқа товарлар нархи
нарх ўзгаришининг кутилиши
Нархга боғлиқ бўлмаган омиллар:
ишлаб чиқариш технологияси;
солиқ ва субсидиялар;
бозордаги сотувчилар сони.
Таклифга таъсир этувчи омиллар
Талаб миқдори билан таклиф миқдори бир-бирига тенг бўлган ҳолат бозор мувозанати дейилади. Бозор мувозанати вужудга келган ҳолда шаклланган нарх бозор нархи дейилади. Баъзан уни мувозанатлашган нарх деб ҳам юритилади.
3. Талаб миқдори ва таклиф миқдори ўртасидаги нисбатнинг ўзгариши. Бозор мувозанати
- Талаб миқдори билан таклиф миқдори бир-бирига тенг бўлган ҳолат бозор мувозанати дейилади. Бозор мувозанати вужудга келган ҳолда шаклланган нарх бозор нархи дейилади. Баъзан уни мувозанатлашган нарх деб ҳам юритилади.
Бозор мувозанатини ўзига хос математик тенглик сифатида ҳам ифодалаш мумкин:
бу ерда:
Тб – талаб,
Тф – таклиф,
Нм – мувозанатлашган нарх,
Мм – товарнинг мувозанатли миқдори.
Do'stlaringiz bilan baham: |
