4-mustaqil ishi qabul qildi: Jamolova G. Topshirdi: Nazirova Sevara 1: ui lso n to k k o ’ zg ulari sxem asi

---

Muhammad Al Xorazimiy Nomidagi TATU
Qarshi filyali:KI-13-21 Guruh II-Kurs
Talabasi: Norqulova Dilfuzaning
Elektronika va Sxemalar 2 fanidan Tayyorlagan
4-MUSTAQIL ISHI
Qabul qildi: Jamolova G.
Topshirdi: Nazirova Sevara

---

1: UI LSO N TO K K O ’ ZG ULARI SXEM ASI
2: AK TI V TO K TRANSFO RM ATI RI SXEM ASI
4-Mustaqil Ish

---

---

---

---

•
koeffitsiyent B=B1×B2=104bo'ladi.Lekin bir xil VT1 va VT2 larda B1 va B2koeffitsiyentlar
IK1
va
IK2kollektor
toklari
bir
xil
bo‘lgandagina
bir-biriga
teng
bo‘ladi.
IE1>>IB1=IE2bo‘lgani uchun IK2 >> IK1 .Shuning uchun B1<
•
Sxemada boshqaruvchi VT1 va VT2 tranzistorlaning baza toklari qarama-qarshi yo'nalgan.
•
- IB2 + IB1 = IE1 I2 + IB2 - IB1 = IE3
•
( Uilson tok ko'zgusi sxemasi )VT1 va VT2 tranzistorlar egizak. Ulaming ishlash rejimlari bir
birinikidan kollektor - baza kuchlanish bo'yicha farq qiladi. VT1 tranzistorning kollektor - baza
kuchlanishi VT2 tranzistorning emitter -baza kuchlanishiga teng, ya’ni qiymati kichik. VT2
tranzistorning kollektor - baza kuchlanishi esa R rezistordagi va RYu zanjirdagi kuchlanish
pasayishlari bilan aniqlanadi va sezilarli darajada katta bo‘lishi mumkin.

---

2AKTIV TOK TRANSFORMATIRI SXEMASI

---

•
Tok
transformatorining
tuzilishi
(a),
almashtirish
sxemasi
(b)
va
vektor
diagrammasi (c).Bu
formuladan kelib chiqadiki
, xaqiqiy ikkilamchi tok hisoblab topilgan
qiymatdan farq qiladi. Bu farq I
mag
/n
t
ga teng. I
mag
tok ikkilamchi tokning miqdorini va fazasini
o‘zgartiradi.Shunday qilib, magnitlovchi tokning ishtirok etganligi tufayli tok transformatorining
ikkilamchi cho‘lg‘amiga birlamchi tokning faqat bir qismigina
transformatsiyalanadi
, ya’ni tok
transformatorining ishida xatolik paydo bo‘ladi.Almashtirish sxemasida birlamchi va ikkilamchi
cho‘lg‘am orasidagi magnit bog‘lanish elektr bog‘lanish bilan almashtirilgan va birlamchi
tomonning barcha kattaliklari ikkilamchi cho‘lg‘amlar soniga keltirilgan.
•
Tok kattaligining xatosi ikkilamchi tokning qiymatiga asosan foizda o‘lchanadi.
•
δ burchak bo‘yicha xatoliklar gradus va minutlarda o‘lchanadi.
•
Tok transformatorlarning magnitlovchi toklari qancha katta bo‘lsa, uning xatosi ham shuncha
katta bo‘ladi. Natijada katta xatoliklar releli himoya qurilmalarining xato ishlashiga olib keladi.
Shuning uchun tok transformatorlarining xatoliklarini kamaytirish muhim va buning uchun tok
transformatorlarida magnitlovchi toklarni kamaytirish kerak.
•

---

---

•
Tok transformatorlari (TA) o‘lchov asboblari va himoya apparatlarini yuqori kuchlanish
zanjiridan izolyatsiya qilish uchun va himoya zanjirini tarmoqdagi tok bilan ta’minlash uchun
qo‘llaniladi.Tok transformatori nazorat qilinayotgan zanjirga xuddi ampermetr ulagandek,
ketma-ket ulanadi Ikkilamchi chulg‘amlariga
ampermetr
, o‘lchov asboblarining va himoya
apparatlarining
tok
zanjirlari
ulanadi.Almashtirish
sxemasi
va
vektor
dia-
grammada quyidagilar qabul qilingan: birlamchi tok
I
1
va birlamchi chulg‘am
W
1
qarshiligi
ikkilamchi chulg‘am
W
2
o‘ramlar soniga keltirilgan va bunda ikkilamchi chulg‘amdagi tokning
vektori
I
2
o‘zining haqiqiy yo‘nalishidan 180° ga burilgan (3.2-rasm).
•
Tok transformatorlarining ishi magnitlovchi kuchning (M.K.) tenglamasi bilan xarakterlanadi. U
tenglamaga asosan birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlar hosil qilgan M.K.lar yig‘indisi
asosiy
magnit oqimi
F
t
hosil qilgan
I
mag
W
1
ga teng.
I
1 ∙
W
1 +
I
2 ∙
W
2
=
I
mag
∙
W
1
•
Magnitlovchi tok
I
mag
= 0
bo‘lganda, ikkilamchi tok
I
2
=I
1
/n
t
ga teng, bu yerda:
n
T
=W
2
/W
1
– tok
transformatori chulg‘amlarining soni nisbati bo‘yicha aniqlangan transformatsiya koeffitsiyenti.

---

XULOSA
Texnikada —. energiya yoki obʼyektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va
boshqalar)ni oʻzgartirish uchun moʻljallangan qurilma. Elektr T., gidrotransformator, fototransformator,
OʻYUCH (oʻta yuqori chastota) T.i va boshqa xillargaboʻlinadi. Elektr T. oʻzgaruvchan tok kuchlanishini
oʻzgartirish (kuchaytirish yoki pasaytirish) uchun moʻljallanadi. Uning ishi elektromagnit induksiya
hodisasiga asoslanadi. U bitta birlamchi chulgam, bitta yoki bir necha koʻp ikkilamchi chulgʻam va
asosan berk tipdagi ferromagnit oʻzak (magnit oʻtkazgich) dan iborat. Shunday qilib, magnitlovchi tok
hisobga olinmaganda, tok transformatorlari ideal, xatosiz ishlaydi. Bunda uning ikkilamchi toki
birlamchi tokining transformatsiya koeffitsiyenti nt bo‘linganiga teng va ikkilamchi tok birlamchi tokdan
180° ga faza bo‘yicha farq qiladi.
Haqiqiy magnitlovchi tok hech qachon nolga teng bo‘lmaydi. Buni hisobga olgan holda ikkilamchi tok
quyidagicha topiladi.

---

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
•
1. И.С. Андреев, Х.К. Арипов, Ж.Т. Махсудов, Ш.Б. Рахматов. 
•
Полупроводниковые 2Yunusov, I.S. Andreyev, A.M. Abdullayev, Х.К. 
Aripov, Y.O. Inog‘omova. Elektronika bo'yicha asosiy tushuncha va
atamalarni
•
3. https://hozir.org/nosimmetrik-kirish-va-chiqishda-agar-kirishsignali-
dk-chiqish.html