4 соат “Кимёвий ишлаб чиқариш энерготехнологиялари ” фанининг келиб чиқиши ва ривожланиши

Кимёвий технологияда ишлаб чиқариш энергияни тежашнинг назарий асослари ва усуллари (4 соат)


Асосий кисм

1. 
   Ёқилғини таснифлаш
   

Ёқилғи деб - саноатда фойдаланиш учун қурилмаларда ёқилиши мумкин бўлган ёнувчи моддаларга айтилади. Ёқилғилар табиий ва сунъий бўлиши мумкин. Табиий ёқилғи органик ва ноорганик турларга бўлинади.

Ишлатилиш турига қараб энергетик ва техналогик турга бўлинади.
Энергетик ёқилғилар - қурилмаларда иссиқлик ва электр энергиясини олиш учун ишлатилади.
Техналогик ёқилғи - ўчоқларда, қуритгичларда ишлатилиб, хамда уларни кимёвий қайта ишлатиб сунъий ёқилғи тури яьни, кокс, яримкокс ва генератор газлари олинади.
Атом энергиясидан хам фойдаланилади ²³⁵U, ²³⁸U, ^239Рu

2. Ёқилғига қўйиладиган талаблар

-ёқилғи ёнганда масса ва хажм бирлигида кўп иссиқлик ажратиб чикариши;

-атроф мухитга ёки иссиқлик қурилмаси конструкцияси материалларга таьсир этадиган нохуш газларини чиқармаслиги;
-ёқилғи арзон бўлиб узоқ вақт сақланганда ўзининг хусусиятини ўзгартирмаслиги керак.
Ёқилғи агрегат холатига қараб қаттиқ, суюқ, газсимон бўлади.
Ёқилғи ёнувчан ва ёнмайдиган қисмлардан ташкил топади.
Ёнувчи қисмга С,Н,О,N,S киради.
Ёнмайдиган қисмга намлик w ва кул (А) киради.
Қаттиқ ёқилғининг алохида таркибий қисми унинг масссига нисбатан фоизда хисобланади. Газсимон ёқилғининг таркиби унинг хажмига нисбатан фоизларда белгиланади.
Ёқилғининг иссиқлик бериш қобилияти деб - 1кг қаттиқ ёки суюқ ва 1м³ газсимон модда ёнганда ажраладиган иссиқлик миқдорига айтилади.Турли ёқилғиларни сарфини таққослаш учун шартли ёқилғи деган тушунча киритилган.
Шартли ёқилғи деб - солиштирма иссиқлик бериш қобиляти q_шартли = 29,33 Мдж (7000 ккал/кг) бўлган ёқилғига айтилади.
Қаттиқ ёқилғи - қаторига ёғоч, шаффоф, қўнғир кўмир, тошкўмир, антрацит, брикетлар,. кокс киради.
Суюқ ёқилғига - нефт ва мазут киради.
Газга - табиий газ киради.

2.