4 tajribai sh I quvurlarni katod himoyasida himoya potentsialining so‘nish koeffitsiyenti

4 - T A J R I B A I SH I

QUVURLARNI KATOD HIMOYASIDA HIMOYA POTENTSIALINING SO‘NISH KOEFFITSIYENTI

() NI ANIQLASH

1. Ishning maqsadi:
- Quvur uzunligi bo‘yicha himoya potentsialining
so‘nish koeffitsiyenti () ni aniqlash usuli bilan
tanishish;
- katod himoyasi to‘g‘risidagi nazariy bilimlarni
mustahkamlash.


2. Umumiy ma’lumotlar

Amaliy ma’lumotlarga ko‘ra, yer osti quvurlari manfiy zaryadlansa (qutblansa), ya’ni “Er -quvur” potentsialining qiymati /MSE bo‘yicha/ minus 0,85 V dan minus 1,1 V atrofida bo‘lsa, ularda elektrokimyoviy korroziya jarayoni sodir bo‘lmaydi. Quvurlarni manfiy qutblash o‘zgarmas tok manbalari-katod stantsiyalari orqali amalga oshiriladi.

Katod stantsiyasini quvurga ulangan joyida himoya potentsialining qiymati /E_xim.max./minus 1,1 V va uning uzunligini oxirgi nuqtalarda potentsial qiymati /E_{xim min}/ minus 0,85 V ga teng bo‘ladi. Ayrim sharoitlarda himoya potentsial qiymatlari yuqori bo‘lishlari ham mumkin. /GOST 25812-83 ga qarang/. Katod stantsiyalari orqali hosil qilingan himoya potentsialining quvur uzunligi bo‘yicha: o‘zgarishi izolyatsiya qoplamasining holatiga, o‘rab turgan muhitning solishtirma qarshiligiga, muhit rN ga, quvur va yerga ulangan anodning geometrik o‘lchamlariga hamda ular orasidagi masofalarga bog‘liq. Ta’sir etuvchi omillarning ko‘pligini, tok va potentsialni quvur uzunligi bo‘yicha ma’lum qonun asosida taqsimlanishini (so‘nishini) matematik hisoblash orqali aniqlash qiyin.
SHularni hisobga olib, himoya potentsialining quvur uzunligi bo‘yicha o‘zgarishi amaliy o‘lchovlar orqali aniqlanib, natijalarga ko‘ra uning so‘nishini (taqsimlanishi doimiyligini) ifodalovchi koeffitsiyent () hisoblanadi.


1/m (1)

Bu yerda Xo katod stantsiyasini quvurga ulangan nuqtasi; Exo - o‘sha nuqtaning potentsial qiymati V, X- potentsial qiymati aniqlanmoqchi bo‘lgan nuqta (quvur bo‘limi) bilan katod stantsiyasi ulangan (quvur bo‘limi) nuqta orasidagi masofa, M; Ex, tegishlicha, o‘sha bo‘limning potentsial qiymati, V.

 - ning o‘zgarish qiymati qanchalik kichik bo‘lsa, katod stantsiyasining himoya qilish uzunligi shunchalik katta bo‘ladi.
3. Laboratoriya jihozi va ishni bajarish tartibi.

Laboratoriya sharoitida  ni aniqlash jihozining umumiy ko‘rinishi 6-rasmda keltirilgan. U tuproq bilan to‘ldirilgan yog‘och yashigi (1), tuproq ichiga o‘rnatilgan quvur (2), quvurdagi himoya potentsialini aniqlash uchun uning turli bo‘limlaridan tuproq yuzasiga chiqazilgan o‘lchash simlari (3,4,5,6,7) dan iborat.

O‘zgarmas tok manbasining (9) musbat qutbi tuproqqa o‘rnatilgan anodga (10), manfiy qutbi esa quvurga ulangan, ya’ni o‘lchash simi (3) ulangan nuqtasiga.
220 V 9

10

3 4 5 6 7