5-Laboratoriya mashg’uloti. Mavzu: Qiya tekislikning foydali ish va ishqalanish koeffisentini topish usullari

5-Laboratoriya mashg’uloti.
Mavzu: Qiya tekislikning foydali ish va ishqalanish koeffisentini topish usullari.
Kerakli asboblar: silliq qilib randalangan taxta. Ilmoqli quticha ( kutichaning tubi silliq qilib randalangan bo’lish kerak) og’ir yuklar to’plami. Prujinali tarozi. Santimetrlarga bo’lingan bir metrli leneyka. Strubtsinka. Qutichataglik.
1.A taxtani, rasmda ko’rsatilgandek, tagiga D qutichani qo’yib, qiya o’rnashtiring. Taxta turg’unroq bo’lsin uchun uning ir uchini og’ir E yukka tirab qo’ying.

2.Qiya tekislikning balandligi h ni uzunligi l ni o’lchang.
3.Prujinali tarozidan foydalanib, V qutichaning og’irligini toping. Qutichaga bir yoki bir necha tosh soling. Tosh solingan qutichaning og’irligi R qancha keladi?
4.Prujinali torozi yordami bilan R yukni bir tekis jildirib, qiya tekislikdan sudrang. Torozining tekislikka nisbatan paralel tuting, taxtani esa qo’lingiz bilan ushlab turing. Prujinali tarozini ko’rsatishni belgilab qo’ying.
5.Yuk qiya tekislikda ilgari siljiganida q kuch qanday yo’lda ish bajaradi? Bu A₁ ish qancha bo’ladi?
6.R yukni tikkasiga h balandlikka ko’tarishda bajarish kerak bo’lgan A ish necha kilogrammetr bo’ladi?
7. A₁ ish A ishdan ko’pmi? Qancha foydali ish bajarilgan –u, ishqalanishni yengish uchun qancha ish ketgan?
8.Foydali ishning barcha ishga bo’lgan nisbatiga mashinaning foydali ish koeffitsenti deyiladi.
Uni odatda protsentlar bilan ko’rsatiladi:
; , ;

Siz olgan misolda FIK qancha ?
9. Ideal holda, ya’ni ishqalash hech bo’lmaganda, qiya tekislikda qancha ish bajarilardi? Bu holda qancha kuch kerak bo’ladi? To’rtta kattalik r, R, h ham e orqasida qanday bog’lanish bo’lishini , ya’ni yukni qiya tekislik bo’ylab ko’tarish uchun kerak bo’lgan kuch ideal xolda barcha yukdan necha marta kam bo’lishini aniqlash mumkinmi,
10. Har xil og’irlikdagi toshlar olib, tajribani qaytaring. Hosil qilingan barcha natijalarni quyidagi jadvalga yozing:

Qiya tekis likning baland ligi h

Kiya tekislik ning uzun ligi l

Kuchlar

Nisbatlar

Ishlar

FIK

Jismni og’irligi P

kuch

P kuch

Ishqa lanish kuchi q-p

Hamma ish A1

Foy dali ish A

Ishqa lanishni engish ishi

1

2

3