5-ma`ruza. Mikroorganizmlar gen muxandisligi


Download 78.41 Kb.
bet1/3
Sana21.10.2023
Hajmi78.41 Kb.
#1714578
  1   2   3
Bog'liq
5-ma`ruza. Mikroorganizmlar gen muxandisligi-fayllar.org


xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
5-ma`ruza. Mikroorganizmlar gen muxandisligi
5-ma`ruza. MIKROORGANIZMLAR GEN MUXANDISLIGI.
Mikroorganizmlar tabiatda ko`p mikdorda tarkalganligi, tezlik bilan ko`payishi va har xil yuqori molekulali organik modda sintez qilishini inobatga olingan xolda, ular biotexnologiya fanining asosiy oblum maqsad uchun tabiatdan ajratib olinadi va ular maxsus asboblarda (fermentyorlarda) ko`paytiriladi. Mikroorganizmlarning o`sib, rivojlanishi uchun kerakli optimal sharoit yaratiladi va ularning biomassasi ajratib olinadi.

Mikroorganizmlar ko`p moddalarni o`z hujayrasida sintez qiladi. Bunday moddalarga:


Alkaloidlar Nuklein kislotalar

Aminokislotalar Organik kislotalar


Antibiotiklar pigmentlar

Oksillar Polisaharidlar


Vitaminlar Erituvchi moddalar

Gerbitsidlar Fermentlar


Kofermentlar Uglevodlar

Yog`lar Oksidlovchi moddalar va boshqalar


Mikroorganizmlarning birlamchi metabolitlari, pastmolekulali birikmalar (molekulyar ogirligi 1500 daltondan kam bo`lgan), ularning o`sishi uchun zarur bo`lganlardan birisi makromolekulani qurishda ishtirok qilsa, boshqalari kofermentlarning sintezida ishtirok qiladi.Ishlab chiqarish uchun zarur bo`lgan metabolitlardan: aminokislotalar, organik kislotalar, purin va pirimidin nukleotidlari, erituvchilar va vitaminlar. Mikroblar hujayrasi boshka tirik organizmlar hujayralari qatori, ortiqcha birlamchi metabolitlarni sintez qilmaydi.Lekin mikroorganizmlarning birlamchi metabolitlar mikrobiologik ishlab chiqarishda foydalaniladi.Fermentativ jaraenlar natijasida mikroorganizmlar hujayralarida aminokislotalarni va nukleotidlarni sintez qilib olinadi.Inson organizmidagi 20 aminokislotadan 8 tasi organizmda sintez qilinmaydi. Ular organizmga oziq-ovqat orqali o`tishi kerak.Almashtirib bo`lmaydigan aminokislotalardan metionin va lizin sintetik yo`l bilan olinmoqda.1980 yilda fermentatsiya yo`li bilan 40000t lizin ishlab chiqarilgan. Gulitamin kislota ham mikroorganizmlar yordamida sintez qilib olinadi.1980 yillarda Janubiy Koreya va Yaponiyada 100000 t glutamat va 20000 t lizin ishlab chiqarilgan. Bunday mikdordagi aminokislotalarni ishlab chiqarishda, yalum bir toksonlar tomonidan, mani insulinning B zanjiridagi 30 aminokislota alanin qoldigi, trionin qoldig`iga almashtirilgan. Bunday muvaffaqiyatga fermentlar yordamida aminokislotalarni almashtirishda erishilgan.

Kalamushlar oshqozon osti bezidan insulinning mRNK ajratib olinib, E.coli (ichak tayoqchasi) hujayrasiga o`tkazilganda , u insulinni sintez qilgan. Hozirgi vaqtda mikroorganizmlardan insulinni sintez qilib olish yo`lga qo`yilgan.


Insulindan tashqari gipofiz bezining oldingi qismidan ajralib chiqadigan somotropin garmoni ham mikroorganizmlardan sintez qilib olinmoqda.

Hozirgi davrga kelib rekombinant DNK texnologiyasi yordamida (asosank DNK sifatida) 400 dan ortiq odamning har xil genlari dori vositasi sifatida klonlashtirilgan. JSST mutaxassislarining xisob kitoblariga korsatgich har yili oshib bormoqda.




Download 78.41 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling