5-Ma’ruza: Qurilishda kompozitsiya polimer materiallar Reja: Polimer kompozitlar

5-Ma’ruza: Qurilishda kompozitsiya polimer materiallar


Reja:

1. 
   Polimer kompozitlar
   
2. 
   Polimer materiallar tayyorlash texnologiyasi asoslari
   

1. 
   Polimer kompozitlar
   

Ashyo tarkibini asosiy hajmini tashqil etuvchi qism va ularni o‘zaro bog‘lab turuvchi (tola yoki kattik zarracha kukun), hamda mustahkamligini ta’minlovchi tarkibdan ishlangan buyumlar kompozitlar deb ataladi.Tarkibida asosan ikki hil ashyoni bog‘lab turuvchi kompozit o‘zining xossalariga ko‘ra yuqori sifatli va mustahkam buyum sifatida ishlatiladi.
Kelajakda yaratiladigan barcha yangi qurilish ashyolari fani nanotexnologiyaga asoslangan kompozit ashyolarni ishlab chiqarish va ularning qo‘llash nazariyasi va texnologiyasiga asoslangan holda rivojlanishi kerak. Hakikiy kompozit ashyolar qatoriga beton, temirbeton, fibrobeton kabi sun’iy buyum va konstruksiyalarni ham kiritish mumkin. Kompozit qurilish ashyolarining yuqori mustahkam bo‘lishini, matritsaning pishiq va bikr, hamda ular orasidagi yopishish mustahkamligining eng yuqori ko‘rsatgichlarga ega bo‘lishini ta’minlash lozim. Kompozitning tarkibiy qismini samarali tanlash bilan eng qulay ishlab chiqarish texnologiyasi yaratiladi.

2. 
   Polimer materiallar tayyorlash texnologiyasi asoslari
   

Kompozitsion polimer materiallar (KPM) tayyorlash texnologiyasi ularning tarkibi, bog`lovchining turi va ishlatish soщasi bilan belgilanadi. Polimer materiallar ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi asosiy jarayonlardan iborat: komponentlarni tayyorlash va dozirovkalash, polimer kompozitsiyasini qorishtirish, issiqlik bilan yoki kimyoviy (radiatsion usulda щam) usulda qotirish va omborxonalarga joylashtirish. Polimer buyumlarga ishlov berishning quyidagi asosiy usullari mavjud: valtsovkalash, kalandrlash, ekstruziya, presslash, quyish, surkash, shimdirish, sepish, payvandlash, elimlash va boshqalar.
Shishaplastiklar kompozitsion listli material bilib, shisha tolali tildirgich va polimer bog`lovchilar asosida olinadi. Listli asos sifatida shisha tolali tiqima va notiqima matolar ishlatilishi mumkin. Shishaplastiklar olishda bog`lovchi sifatida fenol-formaldegid, poliefir va epoksid polimerlari ishlatiladi.
Shisha tekstolit shisha matoni termoreaktiv polimerda shimdirib issiq щolatda presslab olinadi. Polimer bog`lovchi sifatida fenolformaldegid smolasi ishlatiladi. Shisha tekstolit uzunligi 2400 mm, eni 600-1200 mm, qalinligi 1-7 mm listlar va uzunligi 2400 mm, eni 700-1000 mm va qalinligi 9-35 mm plitalar kirinishida ishlab chiqariladi.
Organik shisha (polimetilmetakrilat) shaffof, mustahkam, yorug’likka chidamli engil konstruktsion polimer material.
Organik shisha uzunligi 1350 mm gacha, eni 1250 mm gacha va qalinligi 2-2,3 mm listlar sifatida ishlab chiqariladi. U shaffof tisiqlar, pardevorlar, jamoat va sanoat binolarining ustki yorug’lik fonarlari qurilishida ishlatiladi.
Polimerbetonlar kompozitsion material bilib, polimer bog`lovchi, kukun, mayda va yirik tildirgichlar, qoturuvchi va turli modifikatorlar aralashmasi qotishidan щosil biladi.
Bog`lovchi sifati asosan termoreaktiv polimerlar- fenolformaldegidlar, epoksidlar, poliefirlar, furanlar, karbamid-formaldegidlar ishlatiladi. Termoplastlardan metilmetakrilatlar, stirol polimeri va boshqalar polimerbetonlar uchun bog`lovchi sifatida qillanilishi mumkin.
Polivinilxlorid plitkalar rangli va gulli qilib, 300x300 mm va 200x200 mm ilchamlarda va 1,5-3 mm qalinlikda tayyorlanadi. Ular suv, kuchsiz kislotalar va moylar muщitiga bardoshli, egiluvchan, olovbardosh, edirilishga chidamli biladi. Plitkalar turar joy va jamoat binolarining oshxona, sanuzel щamda sanoat binolarining ishlab chiqarish xonalari pollarini qoplashga ishlatiladi.
Rezina plitkalar relin kompozitsiyasi asosida 300x300 mm va 500x500 mm ilchamlarda, qalinligi 3,5 va 10 mm щolda ishlab chiqariladi. Plitkalar suv, kislota va ishqor muщitlariga chidamli biladi, issiqlik va tovush izolatsiyasi, edirilishga mustahkam va elastik materialdir. Ular sanoat va jamoat binolarida, namlik yuqori bilgan joylarda pollarni qoplash uchun ishlatiladi.
Polivinilatsetat pollar bog`lovchi tarkibiga kukun tildirgich (kvars kukuni, kullar va sh.k.) pigment va suyultirish uchun suv qishilib maxsus qorgichda 4-5 min yaxshilab aralashtiriladi. Olingan mastika asosga purkagich vositasida 2-3 qatlam sepiladi. Bunda keyingi qatlam avvalgi qatlam qurigach sepilishi kerak. Ular jamoat binolari, engil va oziq-ovqat sanoati xonalari pollarini qoplashda ishlatiladi.
Polimertsementli pollar portlandtsement va ishqoriy sharoitda qotadigan polimerlar asosida olinadi. Polimer bog`lovchi sifatida polivinilatsetat emulsiyasi, atseton-formaldegid smolasi va uning sopolimerlari, SGS-65 GP dispersiyasi va boshqalar ishlatilishi mumkin. Odatda polimer mastikaga massasiga kira 5-7% tsement qishiladi. Ular mustahkam, edirilishga chidamli, suv itkazmaydi va gigiena talablarini qondiradi. Pollar jamoat va sanoat binolarida intensiv щarakat kuzatiladigan joylarda ishlatiladi.


Takrorlash uchun savollar

1. Plastmassa nima? U qanday tarkibga ega?

2. Plastmassa tarkibiga kiruvchi komponentlar qanday vazifalarni bajaradi?
3. Plastmassalarning asosiy xossalarini aytib bering.
4.Termoplastik va termoreaktiv polimerlar klassifikatsiyasi.
5.Plastmassalarni tayyorlash texnologiyalarini aytib bering.
6. Polbop, devorbop va bezak polimer materiallarni izoщlab bering.
7. Polimerlar asosida olinadigan pogonaj, santexnika va boshqa buyumlar щaqida gapirib bering.
8. Polimer elimlar, mastikalar, qorishmalar va betonlar haqida gapirib bering.
9. Polimerlar bilan modifikatsiyalangan qurilish materiallari to’g’risida aytib bering.