5-Mavzu: Gazning bajargan ishi. Issiqlik sig‘imi. Termodinamikaning birinchi qonuni, uni izojarayonlar va adiabatik jarayonlarga qo‘llanilishi. Entropiya.(2soat)

Masala yechish namunalari
1. bosimda bo’lgan hajmli idishdagi ikki atomli gaz molekulalari issiqlik harakatinining energiyasi nimaga teng?
Berilishi: ,
Topish kerak
Yechilishi ushbu holatdagi gaz uchun Mendeleyev – Klaneyron tenglamasi:
(a). (1)ga ko’ra gazning ichki energiyasi (b). (a)ga ko’ra (b)dan: . Ushbu tenglamadan qidirilayotgan kattalik hisoblanadi.
Javob :

1. 
   1) va 2) bo’lganda kislorod solishtirma issiqlik sig’imi topilsin.
   

Kislorod uchun a) va b) hol uchun solishtirma issiqlik sig’imi C ni topish kerak.
Yechilishi: (3) ga ko’ra hol uchun , bundan i=5 uchun
, (1)ga ko’ra C yoki bo’lganligidan:
. Huddi shu usulda hisoblanadi:

1. 
   yoki .
   

3. 300 bosimda zichligi 0.3g/l bo’lgan gaz molekulalarining o’rtacha arifmetik, o’rtacha kavadratik va ehtimolligi eng katta tezliklari topilsin.
Berilishi : .
Topish kerak: (a). (5) tenglamaga ko’ra esa: (b). Ikkinchi tomonda holat tenglamasiga ko’ra dan ,(a) va (b) tenglamalarga qo’llasak , ,
Ushbu tenglamalar orqali qidirilayotgan kattaliklarning son qiymatlari hisoblanadi. Javob : ,
4. Temperaturasi bo’lgan 6.5g vodorod p=const bosimda tashqaridan berilayotgan issiqlik hisobiga ikki marta kengaygan. 1) Gazning kengayishi ishi, 2) gaz ichki energiyasining o’zgarishi, 3)gazga berilgan issiqlik miqdori topilsin.
Berilishi : , , ,
Topish kerak
Yechilishi: Dastlab ni quyidagicha topamiz: (7)ga ko’ra yoki integrallasak . Holat tenglamasiga ko’ra , endi ichki energiya o’zgarishi uchun (8)ga ko’ra quyidagini yozamiz: (a). Bunda i = 5ga teng, va bo’lganligidan uchun va u holda (a) dan . Hisoblaymiz: va nihoyat (6) ga ko’ra .
5. Karno sikli bo’yicha ishlaydigan ideal issiqlik mashinasi har bir siklda J ish bajaradi. Isitgichning temperaturasi , sovitgichning temperaturasi . 1) Mashinaning f.i.k. , 2)mashinaning bir siklda isitgichdan olgan issiqlik miqdori, 3)bir siklda sovitgichga bergan issiqlik miqdori topilsin.
Berilishi :
Topish kerak
Yechilishi: (11) tenglamaga ko’ra quyidagicha yechamiz: bunda . Ikkinchidan: bo’lganligidan . .