5-mavzu. Korxonalar moliyaviy natijalarini tahlil qilish reja
Permanent kapitalining rentabelligi = Sof foyda: o‘z mablaglarning
Download 0.69 Mb. Pdf ko'rish
|
5-MAVZU. KORXONALAR MOLIYAVIY NATIJALARINI TAHLIL QILISH
|
8. Permanent kapitalining rentabelligi = Sof foyda: o‘z mablaglarning
o‘rtacha qiymati + uzoq muddatli kreditlar + uzoq muddatli qarzlar. 9. Qarzga olingan kapital¬ning rentabelligi = Soffoyda: qarzga olingankapitalningo‘rtacha qiymati. 10. Soliq kesimi (srez) = Sof foyda :soliq, to‘lagunga qadar foyda. 11. Real asosiy kapitalning rentabelligi = Sof foyda: asosiy fond-larning qoldiq qiymati + kapital. 12. Sarmoyalangan kapitalning rentabelligi( samaradorligi) = Soliq, to‘lagunga qadar foyda + to‘langan foizlar kapitali + uzoq muddatli qarz kapitali. Tavsiya etilgan rentabellik ko‘rsatkichlaridan faqat jami aktivlar rentabelligi, sotilgan mahsulot rentabelligi va asosiy faoliyat rentabelligi misolida omilli tahlil usuliniko‘rib chiqamiz. Qolgan ko‘rsatkichlarning omilli tahlilini ham shu yo‘sinda o‘tkazish mumkin. Bu yerda umumiy tahlil uslubi saqlanib holgan holda, ayrim ta’sir etuvchi omillar va ularning soni tahlilning maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda o‘zgardi. Jami aktivlarning rentabelligi va uning o‘zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarning tahlili. Jami aktivlarning rentabelligi darajasi korxonalarning asosiy fondlar va aylanma mablag’lardan foydalanish (samarodorlik) darajasiniko‘rsatadi. Ushbu rentabellik darajasining normasi ahamiyati 5foizdan 10foizgacha bo‘lishi kerak. Jami aktivlarning rentabelligi darajasi — korxonaning bir so‘mlik mulkidan necha so‘m foyda olganligini ko‘rsatadi. Ushbu ko‘rsatkich korxonalar o‘rtasidagi raqobat kurashida indikatorlik vazifasini o‘taydi. Rakobatbardoshlik darajasi tahlil qilinayotgan korxonaning jami aktivlarning rentabelligi darajasini o‘rtacha tarmoqdagi koeffisienti bilan taqqoslash orqali aniqlanadi. Jami aktivlarning rentabelligi darajasini tahlil qilish uchun kerakli ma’lumotlar 1-shakl (Balans), 2-shakl («Moliyaviy natijalar to‘g’risidagi hisobot»)dan olinadi. Jami aktivlarni rentabellik darajasiga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi. 1. Sof foyda hajmining o‘zgarishi. 2.Jami aktivlarning o‘rtacha mikdorining o‘zgarishi. Ushbu omillarning ta’sirini zanjirli almashtirish usuli orqali aniqlash mumkin. Sotilgan mahsulot rentabelligi va uning o‘zgarishiga ta’sir qiluvchiomillarni tahlili.Ushbu rentabellik ko‘rsatkichi bir so‘mlik sof tushumga to‘g’ri keluvchi xarajat birliginiko‘rsatadi. Ushbu rentabellik koeffisientining o‘sishi mahsulot tannarxining pasayishi va sotilgan mahsulot rentabelligini oshishidan dalolat beradi. Sotilgan mahsulot rentabelligi ko‘rsatkichini sof foydani sof tushumga nisbati tariqasida ham aniqlasa bo‘ladi. Bunda bir so‘mlik sotilgan mahsulot qancha sof foyda birligini berishini ko‘rishimiz mumkin. Ushbu ko‘rsatkichni tahlil qilishuchun kerakli ma’lumotlar 2-shakl «Moliyaviy natijalar to‘g’risidagi hisobot» dan olinadi. Sotilgan mahsulot rentabelligiga(ishlab chiqarish tannarxi bo‘yicha) quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatdi.: 1. Sotilgan mahsulotni ishlab chiqarish tannarxini o‘zgarishi. 2. Mahsulot sotishdan tushgan sof tushum hajmini o‘zgarishi. Ushbu omillar ta’sirini zanjirli almashtirish usuli orqali aniqlash mumkin. Korxonaning asosiy faoliyatining rentabellik darajasi. Ushbu ko‘rsatkichni aniqlash uchun mahsulotni sotishdan tushgan yalpi foyda hajmini sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tanarxigi bo‘linadi. Asosiy faoliyat rentabelligi darajasiga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatdi: 1. Mahsulotlarni sotishdan olingan yalpi foyda hajmini o‘zgarishi. 2. Sotilgan mahsulotlarni tannarxini o‘zgarishi. Ushbu omillarni ta’sirini zanjirli almashtirish usuli orqali aniqlaymiz. Biz yuqorida metodologik asos sifatida fakat mulk rentabelligi, sotish rentabelligi va asosiy faoliyat rentabelligi darajasining o‘zgarishiga ta’sir kiluvchi omillarni hisob-kitobini havola etdik. Bunday hisob-kitoblar boshqa rentabellik ko‘rsatkichlarining o‘zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlashida ham ko‘llanilishi mumkin. |
