5-мавзу: педагогик креативлик моҳияти

51-расм. Э.П.Торренснинг шахса креатив сифатларини намоён бўлишини аниқловчи тестларнинг турлари

Талабаларда креатив фикрлаш кўникмасини шакллантиришдан олдин синфда қулай муҳитни яратиш лозим. Креатив муҳитда таълим олаётган талабаларда аста-секин креатив вазифаларни бажаришга нисбатан қизиқиш ортади, шунингдек, креатив тафаккурга эга ўқитувчини кузатиш натижасида креатив фикрлашга мойил бўлади (Sternberg & Williams, 1996).
Креативлик характеридаги ўқув-билиш муҳити талабаларда таълим жараёнида катта аҳамиятга эга бўлган танқидий ва кретив фикрлаш кўникмасининг ривожланишига олиб келади (Boykin & Noguera, 2011, 2012; Marks, 2000, as cited in Jensen, 2013).
Креатив тафаккурга эга талабалар:

• 
  бошқа талабаларнинг хаёлига келмаган ғояларни билдиради;
  
• 
  ўзларини ифода этишнинг ўзига хос услубини танлайди;
  
• 
  баъзан мавзу алоқаси йўқ ёки ғайриоддий саволлар беради;
  
• 
  ечими очиқ қолган вазифалардан завқланади;
  
• 
  ғояларни аниқ далиллар асосида муҳокама қилишни афзал кўради;
  
• 
  муаммонинг ечимини топишда ноанъанавий ёндашувни танлайди. Шахсга хос креативлик сифатлари қуйидагилар саналади (52-расм):
  

Шахс креативлигини ривожлантириш жараёнида “табақалаштириш”, “даврлаштириш” тушунчаларининг муҳим аҳамият касб этиши эътиборни тортади. Хўш, бу икки тушунча қандай мазмунни



Шунга кўра маълум давр ва босқичларда педагогларда ҳам креативлик
сифатлари, ижодий фаолият малакалари ривожланади.
Педагоглар креативлик сифатлари билан бир қаторда ижодий фаолиятни ташкил этишга лаёқатлиликни ифодаловчи қуйидаги малакаларга ҳам эга бўлишлари зарур:
Педагогларда креатив фаолиятни ташкил этишга имкон берадиган малакалар гуруҳлари:

1. 
   билишга оид (гностик) малакалар;
   
2. 
   лойиҳалаш малакалари;
   
3. 
   ижодий-амалий (конструктив) малакалар;
   
4. 
   тадқиқотчилик малакалари;
   
5. 
   мулоқотга кирувчанлик (коммуникатив) малакалари;
   
6. 
   ташкилотчилик малакалари;
   
7. 
   изчилликни таъминловчи (процесссуал) малакалар;
   
8. 
   техник-технологик малакалар
   

Айтиб ўтилганидек, барча шахсларда бўлгани каби педагоглара ҳам креативлик сифатлари ўз-ўзидан ривожланмайди. Шунга кўра тадқиқотларда шахс (жумладан, педагоглар)да креативлик сифатларини муваффақиятлиривожлантиришнинг бир қатор йўллари ёритилади. Патти Дрепеау15 томониданҳам шахс (жумладан, педагоглар)да креативлик
сифатларини муваффақиятлиривожлантиришнинг тўртта йўли кўрсатилган (54- расм):



15 Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014.