5 Mundarija: Kirish §


Download 0.64 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana06.05.2020
Hajmi0.64 Mb.
#103746
  1   2
Bog'liq
Power point dasturida prezentatsiya yaratish


 



 

 

Mundarija: 



Kirish…………………………………………………………….…………............6 

§1. Ms Power Point dasturi haqida umumiy tushinchalar……..…………………9 

1.1. Microsoft Power Point dasturning menyusi……………..……………………9 

1.2. MS Power Point ni ishga tushirish, PowerPoint  

       dasturining uskunalar paneli………………………………….………………14

 

1.3


. Prezentatsiya yaratish bosqichlari…………..………………………....20 

§2. MS Power Point  grafik muharriri………………………….………….24 

2.1 Slayd tuzilishini o’zgartirish va slaydlarga matn kiritish…………… ..31 

2.2. Slaydda ob’yektlarni joylashtirish va formatlash…………............ ....35 

§

3. Prezentatsiyaga maxsus effektlar qo’yish………………………… …36 

3.1



Power Point  dasturi va unda taqdimotlar yaratish……………. .…. 38 



3.2. Prеzеntatsiya namoyishlari……………………………………… .….42 

Xulosa ………………………………………………………………… .…46 

Adabiyotlar………………………………… ………………………..... …47 

Texnika xavfsizligi qoidalari…………………………………………………… 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

11 

 

Power  Point   interfeysi  ham sarlavhalar  satri, menyular  satri, uskunalar  paneli  

va  ishchi  maydoniga ega. Menyular  satri slaydlarni  ko’rsatish (Pokaz  slaydov)  

bo’limi    bilan    farqlanadi.  Power  Point  dasturi  interfeysining  boshqa  dasturlar  

interfeysidan yana bir farqi Power Point muloqot oynasining mavjudligidir. 

    Muloqot    oynasida    taqdimot    ishlarida    yordam    beradigan    maslahatlar  

berilgan. 

1.1.

 

Microsoft Power Point dasturining menyusi. 

       Power  Point  taqdimotlar  muxarririning  menyusi  oynani  yuqori  qismida 

joylashgan  bo’lib  u  8  bo’limdan  iborat:  Fayl,  Pravka,  Vid,  Vstavka,  Format, 

Servis,  Tablitsa  va  Okno.  Bu  bulimlar  yordamida  biz  taqdimot,  slayd  va  ularda 

joylashgan  xar  xil  matn,  rasm  hamda  boshqa  istalgan  ob’ektlar    ustidan    xar    xil 

amallarni bajarishimiz mumkin. Endi bu bo’limlar bilan yaqinroq tanishaylik. 



Fayl menyusi  

Kamandalarining mazmuni: 

     Sozdat - YAngi, ilgari mavjud bo’lmagan 

taqdimotni yaratish (bo’sh, rangli jixozlangan 

yoki, tayyor shablondan foydalanib). 

    Otkrit  -  Mavjud  bo’lgan  (oldin  yaratilgan) 

taqdimotni  ko’rish  yoki  uzgartirish  uchun 

ochish 


    Zakrit  -  Ekranda  ochiq  bo’lgan  taqdimotni 

berkitish. 

    Soxranit - Ekranda ochiq bo’lgan taqdimotni 

saqlash. 

      Soxranit  kak-  Ekranda  ochiq  bo’lgan 

taqdimotni  yangi  nom  ostida  saqlab  qo’yish  yoki  boshqa  bir  katalogga  nusxasini 

joylashtirish. 

 


 

12 

 

      Soxranit  v  formate  NTML…  -Ekranda  ochiq  b’lgan  taqdimotni  xotiraga 

gipertekst ko’rinishida saqlab qo’yish. 

     Parametri stranitsi… - Ishchi saxifasini formatlashga oid parametrlardan iborat 

dialog oynasini hosil qilish. 

     Predvaritelniy  prosmotor  -Bosmaga  tayyorlangan  taqdimotni  saxifaga 

joylashishini oldindan ko’rish. 

     Pechat - Taqdimot faylni bosmaga chiqarishga oid parametrlardan iborat dialog 

oynasini hosil qilish. 

    Otpravit - Faylni boshqa kompyuterga jo’natish 

    Svoystva - Fayl haqida ma’lumotlar saqlash 

Pravka menyusi 

Kamandalarining mazmuni: 

    Otmenit izmeneniya - Ma’lumotlarni 

o’zgartirishga olib kelgan ohirgi bajarilgan 

xarakatni bekor qilish (orqaga qaytish). 

    Povtorit - Bekor kilingan harkatni qaytarish 

(oldingi ko’rinishga qaytish) 

    Virezat  -  Tanlab  olingan  slayd  ob’ektning 

nusxasini xotiraga ko’chirib (kirkib) olish. 

    Kopirovat 

Tanlab 


olingan 

slayd 


ob’ektning nusxasini xotiraga olish 

    Vstavit  -  Xotirada  joylashgan  slayd 

ob’ektning  chiqarib  kursor  turgan  joyiga 

qo’yish. 

    Spetsialnaya  vstavka  -  Xotirada  joylashgan 

slayd ob’ektning kursor turgan joyiga xar xil ko’rinishda chiqarish. 

    Ochistit  -  Slaydning  tanlagan  ob’ekt  ichini  yoki  yozuvlarni  tashqi  ko’rinishini 

tozalash. 

 


 

13 

 

    Videlit vsyo - Butun slaydda joylashgan ob’ektlarni tanlash 

    Dublirovat - Tanlangan slayd ob’ektining nusxasini yaratish 

    Udalit slayd - Tanlangan slayd ob’ektini o’chirish 

    Nayti…  -  Butun  slaydda  suz  yoki  suzlar  ketma  ketligini  qidirib  topish 

qomondasi. 

   Zamenit…  -  Butun  slaydda  so’z  yoki  so’zlar  ketma  ketligini  qidirib  topib 

boshkasiga almashtirish qamandasi. 



Vid menyusi 

Kamandalarining mazmuni: 

 

   Obichniy  -  Taqdimotning  oddiy  ko’rinishiga 



o’tish 

    Sortirovshik  slaydov  -  Slaydlar  ro’yxati 

ko’rinishiga o’tish 

    Stranitsi  zametok  -  Slaydlar  kichiklashtirilgan 

xolatiga o’tish 

    Pokaz slaydov - Slaydar taqdimotini ko’rish 

    Obrazets 

Taqdimotni 



tayyor 

shablon 


ko’rinishiga o’tish 

   CHerno beliy - Oq qora xolatiga o’tish 

    Miniatyura - Kichiklashtirilgan xolatga o’tish 

    Paneli  instrumentov  -  Ekranda  ixtiyoriy  yordamchi  tugmalar  (asboblar  paneli) 

satrini  xosil  qilish  va  Nastroyka  tugmasi  orqali  bu  panellarga  yangi  tugmalar 

joylashtirishi mumkin. 

    Lineyka - CHizgichlarni ekranda ko’rinishi yoki ko’rinmasligini ta’minlaydi. 

    Napravlyayushie - Slaydning urtasini ko’rsatish 

    Kolontituli  -  Yuqori  yoki  pastki  kolontitullarni  yaratish,  ko’rish  va  ularni 

taxrirlash 

    


 

14 

 

   Primechanie -Slaydning tanlangan elementiga izox qo’shish 

   Mashtab -Slaydlarni ko’rinishi foizini uzgartirish 

 

Vstavka menyusi 

Kamandalarining mazmuni: 

 

    Sozdat slayd - Yangi bo’sh slayd yaratish 



    Dublirovat  slayd  -  Ekranda  ko’rinib  turgan 

slayd nusxasini yaratish 

    Nomera slayda - Slaydga nomerini kushish 

    Data i vremya - Slaydga avtomatik ravishda 

bugungi  kun  va  vaqt  xaqida  ma’lumotni 

qo’shish 

    Simvol - Slaydga xar xil belgilarni qo’shish 

(masalan: © ® § ¼ ± ³ ² ¢ € ) 

     Primechaniya  -  Slaydning    belgilangan 

element  mazmuni  haqida  izoxlarni  yaratish 

(izox 

sichkonchani 



shu 

elementga 

ko’rsatganingizda ekranda xosil bo’ladi) 

     Slaydi iz faylov - Tashqi joylashgan boshka fayldan slayd ko’shish 

     Slaydi iz strukturi - Tayyor strukturadan slayd ko’shish 

     Risunok  -  Bu  kamonda  yordamida  slaydga  rasmlar  va  xar  xil  grafik  ob’ektlar 

qo’yiladi.  Ushbu  guruxda:  Kartinki  -  tayyor  rasimlar  koleksiyasidan,  Iz  fayla  - 

kompyuterda saklanuvchi rasmni, Avtofiguri - tayyor grafik shakllar, Ob’ekt Word              

    Art - grafik jixozlangan matn va xokazo… 

    Nadpis - Matnga ustki yozuv qo’shish. Ustki yozuv slaydda emas balki aloxida 

qatlamda yaratiladi va uni varaqa bo’ylab siljitish mumkin. 

    Film i zvuk - Slaydga video yoki audio ob’ektni qo’shish 

Tablitsa - Slaydga jadval qo’shish 


 

15 

 

    Ob’ekt  -  Bu  qomonda  umumlashgan  qomonda  bo’lib,  u  alohida  fayllarda 

saqlanuvchi  Risunok,  Karta  va  boshqa  bir  qancha  murakkab  ob’ektlarni  

doqumentiga qo’yishga xizmat qiladi. 



Format menyusi 

Kamandalarining mazmuni:  

 

 

SHrift - Matnga tegishli xususiyatlarni o’zgartirish 



Spisok  -  Matnni  ro’yxat  holatiga  o’tkazish  va 

ro’yxat ko’rinishini ko’rish va o’zgartirish 

Viravnivanie 

Slayd  chegaralari  bo’yicha 



ob’ektlarni joylashtirish 

Intervali  -  Slaydda  ob’ektlar  o’rtasidagi  masofani 

o’zgartirish 

Registr  -  Slaydning  ichidagi  ob’ektning  xarflar 

registirini o’zgartirish 

Zamena  shriftov  -  Ob’ekt  xarflar  shaklini 

boshqasiga uzgartirish 

Razmetka slayda - Slayd turini o’zgartirish 

Svetovaya sxema - Slayd rangli jixozlanishini o’zgartirish 

Fon - Slayd orqa rangini o’zgartirish. 

Primenit shablon oformleniya - Tayyor shablon rangli jixozlanishiga o’tkazish. 

Sveta  i  linii  -  Slaydning  tanlangan  elementning  rang  va  chiziklar  hususiyatlarini 

o’zgartirish. 

Prototip - Taqdimot elementlarini tayyor xolatlarni ko’rish yoki o’zgartirish. 



Servis menyusi 

Kamandalarining mazmuni: 

Orfografiya… - Taqdimotning imlo xatolarini tekshirish 

tizimini ishga tushiradi. 



 

16 

 

Yazik  -  Xatolarni  tekshirish  tilini  o’zgartirish  yoki  tanlangan  so’zga  sinonim 

topish. 

Sravnenie i sliyanie prezentatsiy - Ikkita taqdimotni bir biriga ko’shish 

Sovmestnaya rabota - Bitta taqdimotni boshqa kompyuter bilan birga yaratish 

Makros - Mavjud makroslar bilan ishlash yoki yangilarini yaratish. 

SHabloni i nadstroyki - Dokument parametrlarini o’zgartirish 

Nastroyka  -  Yordamchi  tugmalar  panellarini,  menyu  bo’limlarini  ekranda 

ko’rinishini  yoki  tartibini  sozlash,  klaviaturadan  bajariladigan  amallarni 

o’zgartirish. 

Parametri  -  Dasturning  asosiy  parametrlarini  o’zgartirish  va  uning  ishlash 

xolatlarini sozlash. 



Pokaz slaydov 

Kamandalarining mazmuni: 

Nachat pokaz - Slaydlar taqdimotini boshlash 

Nastroyka  vremeni  -  Slaydlardagi  ob’ektlarni 

paydo bo’lish vaqtini sozlash 

Zvukozapis - Slaydga tovush tayyorlash 

Nastroyka  prezentatsii  -  Taqdimotni  ishga 

tushish va ishlash xolatlarni sozlash 

Upravlyayushie knopki - Boshkarish tugmalarini 

ko’shish 

Nastroyka  deystviya  -  Ob’ektga  mos  xarakatni 

tanlash 


Vstroennaya animatsiya - Tayyor animatsiyalashtirishdan foydalanish 

Nastroyka animatsii - Taqdimotni ichidagi slayd ob’ektlarning animatsiya va audio 

imkoniyatlarini sozlash va ular tartibini ko’rsatish 

Prosmotr animatsii - Slaydning animatsiyasini ko’rish 

Smena slaydov - Slaydlarni bir biri bilan almashish xolatini tanlash 

 


 

17 

 

Skrit slayd - Slaydni ko’rinmas qilish 

Proizvolniy pokaz - Slaydni ixtiyoriy tartibda ko’rsatish 

 

Okno menyusi 

Kamandalarining mazmuni: 

 

Novoe - Taqdimot faylni ikkita oynada ko’rsatilishini taminlash. 



Uporyadochit vse - Xamma ochik taqdimot fayllar oynalarini ekranda yonma-yon 

ko’rinishini taminlash. 

Kaskadom  -  Xamma  ochik  taqdimot  fayllar  oynalarini  ekranda  ustma-ust 

ko’rinishini taminlash. 

Sleduyushaya oblast - Keyingi soxa yoki slayd ob’ektiga o’tish. 

     Yukoridagi  buyruqlarni  ko’p  qismini  biz  yordamchi  yoki  tezkor  tugmalar 

yordamida  bajarishimiz  mumkin.  SHuning  uchun  vaktni  tejash  maksadida  ko’p 

kompyuter foydalanuvchilari menyu xizmatlaridan kam foydalanishadi. 

 

1.2.


 

MS Power Point dasturini ishga tushirish va uning  tezkor tugmalari. 

     Bu  dasturni  ishga  tushirishni  WINDOWS  ish  stolidan  boshlash  zarur.    Ish  

stolidagi quyidagi buyruqlarni bajarish orqali dastur ishga tushiriladi. 

     Microsoft  Power  Point  dasturini  ishga  tushirish  uchun  Windowsning  "Пуск" 

tugmasi  bosiladi,  menyuning  "Программы"  bandidan  Microsoft  Power  Point 

nomli qismi ishga tushiriladi. 



 

18 

 

 

         Yuqorida  ko’rsatilgan  joyda  Microsoft  Power  Point  qismi  bo’lmasa, 



C:\Program Files\Microsoft Office\Office katalogiga kirib POWER PONT.EXE ni 

ishga tushiriladi. 



Microsoft Power Point tezkor tugmalari. 

      Kompyuterda  ishlash  vaqtimizda  har    xil  vaziyatlar  bo’lishi  mumkin. 

Shulardan 

eng 


ko’p 

uchraydigan 

bu 

sichqonchaning 



nosozligi. 

Foydalanuvchilarning  katta  qismi  esa  ushbu  qurilma  orqali  asosiy  amallarni 

bajarishadi va shu sababli shunday vaziyatlarda ish to’xtab yoki sekinlab qoladi. 

     Shunday vaziyatni yechish uchun bizga tezkor tugmalar yordam beradi. Tezkor 

tugmalar yordamida biz biror bir sichqoncha bilan bajariladigan amalni klaviatura 

yordamida  tezkor  bajara  olamiz.  Shuning  uchun  ushbu  tugmalarni  bilish 

foydalanuvchilarga talab deb qo’yiladi. Quyidagi ro’yxatda Microsoft Power Point 

dasturining asosiy tezkor tugmalar ko’rsatilgan: 

 

Standard uskunalar paneli tarkibi 

Uskunaning 

tashqi 

Klaviaturadagi 



tugma(lar) 

Vazifasi  



 

19 

 

ko’rinishi 

 

Ctrl+N 

Yangi taqdimot faylini yaratish 

 

Ctrl+O 

Mavjud taqdimot faylini ochish 

 

Ctrl+S yoki 

Shift+F12 

Taqdimot faylini yoki unga kiritilgan 

o’zgartirishlarni saqlash 

 

 

Taqdimotni elektron pochta xati sifatida 

jo’natish 

 

Ctrl+F 

Taqdimot tarkibida biror bir so’z yoki 

jumlani izlash 

 

Ctrl+P 

Taqdimotni chop etish 

 

 

Taqdimotni chop etishdan oldin ko’rish 

 

F7 

Taqdimotning orfografik xatolarini 

tekshirish 

 

Ctrl+X 

Belgilangan matn yoki obyektni qirqib 

xotiraga olish 

 

Ctrl+C 

Belgilangan matn yoki obyekt nusxasini  

xotiraga olish 

 

Ctrl+V 

Xotiradagi matn yoki obyektni ko’rsatkich 

turgan joyga joylashtirish 

 

Ctrl+Shift+C 

Format shaklini boshqa matnga o’rnatish 

 

Ctrl+Z 

Oxirgi amalni bekor qilish 

 

Ctrl+Y 

Bekor qilingan amalni qaytarish 

 

 



Taqdimotga diagramma qo’shish 

 

 



Taqdimotga jadval qo’shish 

 

 



Taqdimotga jadval qo’shish 

 

 



Giperbog`lanish qo’shish 

 

 



Ranglar rejimini tanlash  

 

 



Masshtabni tanlash 

 

20 

 

 

 



Yordam va ko’rsatmalardan foydalanish 

Format uskunalar paneli tarkibi 

Uskuna tashqi 

ko’rinishi 

Klaviaturadagi 

tugma(lar) 

Vazifasi 

 

Ctrl+Shift+F 

Joriy shriftni o’zgartitish 

 

Ctrl+Shift+P 

Harflar o`lchamini o’zgartitish 

 

Ctrl+B 

Harflarni yo`g`on shaklda kiritish 

 

Ctrl+I 

Harflarni qiya (kursiv) shaklda kiritish 

 

Ctrl+U 

Harflarni ostidan chizib kiritish 

 

 

Harflarga soya berish  

 

Ctrl+L 

Abzatsni chap tomondan tekislash 

 

Ctr+S 

Abzatsni markaz bo`ylab tekislash 

 

Ctr+R 

Abzatsni o`ng tomonlama tekislash 

 

 

Raqamlangan ro`yxat kiritish 

 

 

Raqamlanmagan ro`yxat kiritish  

 

Ctrl+Shift+> 

Matn o`lchamini kattalashtirish 

 

Ctr+Shif+< 

Matn o`lchamini kichiklashtirish 

 

Alt+Shift+Left 

Chap tomondagi hoshiyani kamaytirish 

 

Alt+Shift+Right  Chap tomondagi hoshiyani ko`paytirish  

 

 

Matn harflari rangini tanlash 

 

 

Slaydlarni tuzilmasini tanlash  

 

Ctr+M 

Yangi slayd yaratish yoki o`rnatish 

 

 

F5 

 

Taqdimot namoyishini ishga tushirish 



 

 

 

 

ALT+F4 



 

Microsoft PowerPoint dasturidan chiqib 

ketish 

 

ESC 

Oxirgi o`zgarish yoki tugallanmagan 


 

21 

 

harakatni bekor qilish 



 

 

SHIFT+F3 



 

Harflar registrini o’zgartirish 



 

          Power Point  dasturining umumiy ko’rinishi:  

1.

 



Sarlavhalar qatori.  

2.

 



Gorizontal menyu. 

3.

 



Uskunalar paneli («standart», «formatlash» va rasmlar bilan  ishlash),  

4.

 



Rejim  tugmachalari(slaydlar  rejimi,  strukturalar  rejimi,  saralash  rejimi,  

namoyishlar rejimi)  

5.

 

Ishchi maydonni o’z ichiga oladi. 



Taqdimotni  tahrirlaganimizda  va  u  bilan  ishlashni  boshlaganimizda  dastur 

oynasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 

 

 

 

     Bu  dastur oynasi  Microsoft  Power  Point  2010 dasturi oynasi bo’lib u oldingi 

versiyalariga qaraganda ko’plab qulayliklarga ega. Uning menyu bo’limida Power 

Point 2003 dasturi tugmalari bo’limi joylashgan. 


 

22 

 

     Microsoft  Power  Point  2003  dasturi,  Файл,  Правка,  Вид,  Вставка,  Формат, 

Сервис,  Показ  слайдов,  Окно,  Помощь  меню  bo’limlaridan,  Стандартные, 

Форматирование  va  boshqa  yordamchi  tugmalar(asboblar)  satrlaridan,  ish 

sohasidan va ma’lumotlar satridan iborat. 

     Power  Point  ekranining  pastki  chap  burchagida  ish  rejimi  va  uning  turlarini  

boshqaruvchi  tugmachalar  (piktogrammalar)  guruhi  joylashgan.  Power  Point  

dasturidagi bu tugmalar vazifalari quyidagi jadvalda keltirilgan. 



 

Tugmacha  Rejim 



 

 

 

 

Slaydlar 

Bu  rejim  tanlanganda  ekranda  faqat  bitta  slayd  

tasvirlanadi.  Slaydlar  rejimi  har  bir  slaydni  ketma  ketlik  

bilan  jihozlab,  unga  kerakli    matnlarni  kiritishda  juda  

qulay. 


 

 

 

Struktura 

Lar 

        Strukturalar  rejimida  har  bir  slayd  belgi  bilan  

ifodalanadi. Slayd belgisidan keyin tartib raqami va  slayd 

matni 

ko’rinadi. 



Struktura 

rejimini 

ko’rgazma  

strukturasini  o’zgartirganda,  sarlavha  va  matnlarni    qayta 

ishlashda  qo’llash  tavsiya  etiladi.  Matn  slaydini  

strukturaning beshta darajasiga  joylashtirish mumkin.  Bu 

rejimda  hamma  slaydlarining  sarlavhasini  va    matnini 

ko’rib chiqishga chalg’imasdan tekshirib  chiqish mumkin. 



 

 

 



Slaydlarni  

saralash 

Slaydlarni  saralash  rejimida  hamma  slaydlar  ekranda  

kichiklashtirilgan holatda ko’rinadi. Bu rejim  slaydlarning 

o’rnini  almashtirish  uslubini  o’rnatishda  va    namoyish 

vaqtini  belgilashda  qo’llaniladi.  Bundan    tashqari  bu 

rejimda  slaydlarning  o’rnini  almashtirish  va    slaydlarni 

kerakli joyga ko’chirish imkoniyati mavjud. 



 

 

  Belgilar 



Varaq  belgilari  rejimi  ma’ruza  uchun  kerak  bo’lgan  

belgilarni  tayyorlashda  va  ko’rib  chiqishda  qo’llaniladi.  



 

23 

 

Ko’rgazma 

yaratilayotganda 

har 


bir 

varaqani  

boshqariluvchi matnlar bilan to’ldirish mumkin. 

 

 

 



Namoyish 

Namoyish etish rejimi ko’rgazmaning oxirgi  ko’rinishini 

qurish uchun mo’ljallangan. Bu rejimda  slaydlar ekranga 

ketma 


ket 

chiqariladi. 

Namoyish 

etish 


tartibi 

ko’zlanayotgan  maqsadga  qarab  o’rnatiladi.    Yuqorida 

qayd etilganlarning barchasi namoyishdan  avval tayyorlab 

qo’yiladi. 



 

1.3. Prezentatsiya yaratish bosqichlari 

Matnni kiritish va tahrirlash. 

      Siz  "Мастер  автосодержание"  dan  foydalangan  va  prezentatsiyadagi  

matnlarni  kiritmagan  bo’lsangizda,  siz    Master  taklif  kilgan  matnni 

o’zgartirish,  tahrirlash  va  ba'zi  joylarini  foydalanuvchi  matni  bilan 

almashtirishingiz mumkin. Bu ishni har bir slayd uchun alohida yoki 

struktura  rejimiga  o’tib,  alohida  slaydlar  matni  bilan  bir  qatorda  to’liq 

prezentatsiya  matnini  tahrirlashingiz  mumkin.  Struktura  rejimida  matnni 

kiritish,  tahrirlash  va  o’rnini  almashtirish,  shu  jumladan  slayddan  slaydga 

o’tkazish va nusxalash mumkin. 

    Slaydda matn yaratish (yozish) uchun quyidagi algoritmni qo’llaymiz. 

1."Рисование"  asboblar  oynasida "Текст" tugmasini ajratish. 

2. Matn yozish uchun zarur maydon hosil  bo’lguniga  qadar,  kursorni     

    slaydga o’tkazish. 

3. Ajratilgan (ramka bilan) maydonda matnni terish.  

4. Matn   yozilgan  maydonni  sichqoncha  ko’rsatkichi  yordamida   

    slaydning kerakli joyiga o’tkazish. 

    Shriftni  o’zgartirish    uchun    matnni  ajratib,  "Форматирование"  oynasi 

yordamida  matnning  ko’rinishi,  shrift  kattaligi,  rangi  va  hokazolar 

tanlanadi.  


 

24 

 

Grafiklar, tashkiliy diagrammalar va jadvallar qo’shish. 

    Hamma  vaqt  ham  faqat  matndan  foydalanib,  mavzuni  to’liq  tushuntirib 

bo’lmaydi.  Ba'zi  hollarda  rasm  va  grafiklar  zarur  bo’lsa,  ba'zi  hollarda 

jadvallar  ancha  samara  beradi.Siz  matnli  slaydga  grafik,  tashkiliy 

diagramma  va  jadvallar  qo’shishingiz  yoki  grafik  slayd  yaratishingiz 

mumkin.Yangi  slayd  ochishda  yoki  bo’sh  prezentatsiya  tanlanganda 

POWER  POINT  turli  slaydlar  variantlari  ko’rsatilgan  "Создат  слайд" 

muloqot  oynasini  ochadi.  Bu  slaydlarning  ba'zilari  faqat  matnlardan  iborat 

bo’lsa,  ba'zilari  sarlavha  xamda  grafik,  tashkiliy  diagramma  va  jadvallar 

qo’yish  uchun  ajratilgan  sohalardan  tuzilgan.  Ba'zilari  esa  bir  slaydning 

o’zida  ham  matn,    ham  grafikga  ega.  Siz  keraklisini  tanlash  uchun  uning 

belgisiga  bir  marta  sichqoncha  tugmasini  bosing  va  "Ok"  tugmasini 

tanlang,  yoki    ikki  marta  slayd  belgisiga  sichqonchaning  chap  tugmasini 

tez  bosing.  Tanlangan  slayd  prezentatsiya  oynasida  slaydlar  rejimida  hosil 

bo’ladi. 

   Izoh!  Slayd  tanlanganda  va  uning  ma'lum  sohasida  tugma  bosilganda, 

POWER POINT foydalanuvchi menyudan mos buyruqni qidirib yurmasligi 

uchun, barcha imkoniyatlarni avtomatik yuklaydi. 



 

Rasmni joylashtirish algoritmi. 

    1."Рисунок" punktini tanlash. 

    2. Kutubxonadan  kerakli rasm faylini tanlash,  yoki rasm chizilgan    

        faylning nomini ko’rsatish. 

    3. Rasmni slaydning kerakli joyiga joylashtirish. 

    4. Rasmning o’lchamlarini zarur kattalikgacha o’zgartirish. 

     Prezentatsiyadagi  rasmlar  juda  muhim  rol  o’ynashi  sizga  ma'lum 

albatta.  Rasmlarni  chizmasdan  mohir  rassomlar  yaratgan  asarlardan 

"Рисунок"  kutubxonasidan foydalanish mumkin. 


 

25 

 

     Prezentatsiyani  yaratish  uchun    menyuning  "Вставка"  bo’limidan 

foydalangan  bo’lsangiz,  "Картинка"  buyrug’i  prezentatsiyangizda  asosiy 

tayanch  iboralarni  topib,  mavzuga  mos  rasmlarni  tanlash  imkonini    beradi.  

Slayd  rejimida  "Вставка"  menyusidan  "Рисунок"  buyrug’i  tanlansa, 

ekranda  "Картинка"  muloqot  oynasi  hosil  bo’ladi.  Rasm  joylashtirilishi 

kerak  bo’lgan  slaydga  o’tish  uchun  kalitli  so’zlar  orasidan  keraklisini 

tanlash,  xamda  "На  слайде"  ro’yxatidan  zarur  slayd  tanlanib,  "Показ 

слайд"  tugmasi  bosiladi  (tanlangan  rasm  ajratilgan  bo’ladi).    Ajratilgan 

rasm    yoki  kutubxonadagi  ixtiyoriy  rasm    ajratilib,  "Вставить"  tugmasi 

bosiladi. 

      Slayd  rejimida  ixtiyoriy  slaydga  grafikani  "ko’lda"  joylashtirishingiz 

mumkin.  Agar  slayd  bilan  ish  boshlaganda,  grafika  uchun  ajratilgan  ikkita 

avtorazmetkadan  bittasi  tanlansa,  grafika  uchun  ajratilgan  joyda 

sichqoncha  tugmasini  ikki  marta  bosish,  “Картинки”  kutubxonasini 

yuklaydi.  

   -"Стандартная"  asboblar  oynasida  "Вставить  графику"  tugmasini 

tanlash; 

   -"Вставка"  menyusida  "Графика"  buyrug’ini  tanlash,  Microsoft  Clip 

Gallery  kutubxonasining  muloqot  oynasini  yuklaydi.  Muloqot  oynaning 

chap  tomonida  bo’limlarning  alfavit  bo’yicha  nomlari,  rasmlar  o’ng 

tomonda  joylashgan  bo’ladi.  Ma'lum  bo‘limdagi  rasmlarni  ko’rish  uchun, 

ro’yxatda  shu  bo’lim  nomida  manipulyator  tugmasi  bosiladi.  Kerakli 

rasmni sichqoncha tugmasini bir marta bosib tanlangach, rasm  ramka bilan 

o’raladi.  

  -"Вставить"  tugmasi  rasmni  slaydga  joylashtiradi  (yoki  rasm  ustida 

sichqoncha tugmasi ikki marotaba bosiladi). Slaydga joylashtirilgan rasmni 

kerakli  joyga  surish  mumkin.  Burchaklardagi  markerlarni  surib,  rasm 

o’lchamini o’zgartirish mumkin. Ctrl tugmasi bosib turilsa, rasm markazga 


 

26 

 

nisbatan  kichrayadi,  yoki  kattalashtiriladi.  Ctrl  ni  bosib  turib,  rasm  

surilsa, yangi joyda uning nusxasi hosil buladi. 

    Prezentatsiya 

vaqtida 

siz 


o’zingizning 

barcha 


qobiliyat 

va 


energiyangizni  grafikingizdagi  kichkina  texnik  qismlarini  tushuntirishga 

qaratasiz.  Yaxshiki,  siz  matnli  va  grafik  sohalar  yonida  paydo  bo’luvchi 

matnli maydonlardagi  qisqa izohlardan foydalanishingiz mumkin.

   


                             

Matnli qo’shish. 

     Ajratilgan  sohaga  matn  kirgizish  va  matnli  annotasiyani  kiritish 

o’rtasidagi  asosiy  farqi  siz  jarayonni    qanday  boshlashingizda  bo’ladi. 

Slaydning  asosiy  qismiga  matn  kirgizish  uchun,  ajratilgan  sohaga 

sichqoncha  tugmasini  bosib  kiritishni  boshlashingiz  mumkin.  Matnli 

annotasiya  yaratish  uchun  esa,  quyida  ifodalangan  asboblar  oynasidan 

"Текст"  tugmasini  tanlab,  matnli  blokni  kiritishingiz  mumkin.  Slaydni 

sharhlash  uchun  siz  istaganingizcha  matnli  bloklarni  qo’yishingiz,  so’ngra 

esa  ularni  boshqa  obyektlar  singari    ko’chirishingiz  yoki  joyini 

almashtirishingiz  mumkin.  Siz  slaydingiz  izohlar  bilan    to’lib  ketishini 

oldini  olishingiz  mumkin.  Ya'ni,  siz  hamma  izoh larni  bir  slaydga  to’plab, 

bu  slaydni  prezentatsiya  vaqtida  zaruriyat  tug’ilgandagina  ko’rsatishingiz 

mumkin.  

    Matnli  bloklarni  qo’shish    va  unga  matnli  annota tsiyani  kiritish  uchun 

quyidagi qadamlarni bajaring: 

 

1. 


Slaydlar rejimida matnli blok quyiladigan slaydga o’ting. 

2. 


"Рисование" asboblar oynasidan "Текст"  tugmasini bosing. 

3. 


Sichqon 

ko’rsatkichini 

blok 

qo’yiladigan 



joyga 

qo’ying, 

sichqonchaning  chap  tugmasini  bosib,  qo’yib  yubormasdan    ko’rsatkichni 

to’rtburchak hosil bo’lguncha torting.  Agar bir yoki ikki so’zli qisqa matn 

kiritish kerak bo’lsa, slaydning ichiga sichqoncha tugmasini bosing, bunda 

kichkina  matn  bloki  hosil  bo’ladi,  ko’rsatilgan  matnli  blok  sichqoncha 

ko’rsatkichini tortish natijasida hosil qilingan. 


 

27 

 

4. Annotatsiya matnini kiriting.     

5. Matnli annotatsiya yaratishni tugatish uchun slaydning   ixtiyoriy joyiga, 

yoki  boshqa  matnli  blok  kiritish  uchun  qaytib,  "Текст"    tugmasiga 

sichqoncha tugmasini bosing. 

 

&2. MS Power Point  grafik muharriri

 

Grafik obrazlarni qo’yish. 

       Matn  va  diagrammalar  kiritib  bo’lingach,  har  bir  slaydni  qayta  ko’rib 

chiqish  kerak.  Ba'zi  slaydlarga  kiritilgan  izohlar  prezentatsiya  mohiyatini 

auditoriyaga yetkazishda katta yordam berishi mumkin. 

 "Рисование"  asboblar  oynasidagi  "Текст"  tugmasini  ishlatib,  slaydning 

ixtiyoriy  joyida  shu  mavzuni    yorituvchi  matnlarni  annota tsiyalar 

ko’rinishida  kiritish  mumkin.  Bundan  tashqari  bu  qadamda  "Рисование" 

asboblar  oynasidan  foydalanib,  slaydlarni  rasmlar  bilan   to’ldirishingiz 

mumkin.  Oddiy  holda  annotatsiya  bu    biror  diagrammani  yorituvchi  va  u 

bilan  chiziq  orqali  bog’langan  matndir.  Lekin  POWER  POINT  muhitining 

kuchli  grafik  vositalari  yordamida  ancha  murrakab  grafik  obrazlarni  ham 

yaratish mumkin. 

     Agar  siz  rasmlar  chizishda  qiynalayotgan  bo’lsangiz,  ko’plab  ta yyor 

rasmlardan  iborat  bo’lgan  "Сервис"  menyusining  "Автографика"  bo’limi 

yordamida  chaqiriladigan  POWER  POINTning  grafiklar  kutubxonasi 

"Рисунок"dan  foydalanishingiz  mumkin.  POWER  POINTda  rasmlar 

kategoriyalarga bo’linadi.

 


 

28 

 

 

          

      

Rasmlar  bilan  birgalikda,  oldin  boshqa  dasturlar  tomonidan  yaratilgan 

illyustratsiyalar,  shuningdek,  skanerlangan  fotosuratlarni  ham  joylashtirish 

mumkin. POWER POINT boshqa muharrirlardagi rasmlarni ham bemalol ekranga 

chiqaradi. 

 

Slayd shablonlarini tanlash 

«Создание с помощью шаблона» bo'limida  dizayn shablonini tanlash mumkin. 


 

29 

 

«Галстук» 

shablonini 

tanlab: 


 

quyidagi  slaydni  yaratish 

umkin: 

 

 



 

 

 



 «Электронная  паутина»  shablonini  tanlab,  ushbu  slayd  ko‘rinishini  

o‘zgartirishimiz mumkin: 

 


 

30 

 

«Разметка  слайда»  bandi  orqali  matnli,  grafik  obyektli  (rasm,  jadval, 

diagramma)  va  matn  –  grafik  obyekt  ko‘rinishidagi  slayd  shablonlarini  tavsiya 

etadi.   

 

«Разметка слайда» bandida tavsiya etiladigan  shablonlar  



«Макеты  текста»  -  matn  ko‘rinishidagi  axborotni  slaydda  joylashtirishning 

turli variantlarini tavsiya etadi. 

Masalan: 

 

- qatorli matndan iborat bo’lgan slayd.  



- sarlavha va matn. 

- sarlavha va ikki ustunda joylashgan matn. 

«Макеты содержимого» - grafikaviy obyektlar (rasm, jadval, diagramma) ni 

slaydda joylashtirishning turli variantlarini tavsiya etadi. 

 

 


 

31 

 

Agar biz bo’sh slayd hosil qilmoqchi bo’lsak, 

bandi tanlanib, OK 

 tugmasi bosiladi.  

«Макеты  текста  и  содержимого»  va  «Другие  макеты»-  bandlari  ham 

matnli,  ham grafik obyektlarni slaydda  joylashtirishning turli variantlarini tavsiya 

etadi. 

 

 



 

 

 



 

 

  



 

 

 

MS Power Point dasturida rasm chizish 

   Power Pointda rasm chizish uchun «Рисование» panеlidan foydalaniladi: 

 

 

 



      Bu  panеl  yordamida  slaydda  tayyor  rasmlarni,  diagramma  va  Word  Art 

obyektini  joylashtirishdan  tashqari,  turli  geometrik  figuralarni  chizish  va  hosil 

qilish  mumkin.    Hosil  qilingan  obyektlarning    bosganda  hosil  bo’lgan  mеnyudan 

«Формат автофигуры» qismini tanlaganda chiqadi va u orqali biz shu avtofigura 

uchun hamma xossalarini o’zgartirish imkoniga ega bo’lamiz.  

 

 

 


 

32 

 

Slaydda rasmlar joylashtirish 

          Power  Point  ning  o’zida  bo’lgan  rasmlar  to’plamidan  biror  rasmni 

joylashtirish «Стандартная» panеlidan,  

 

 



    «Добавит  картинку  »  tugmasini  bosib,  kеrakli  rasmni  tanlash  yo’li  bilan 

amalga  oshiriladi.  Bu  oynadan  kеrakli  rasmni  tanlab  «Вставить»  tugmasi  bosilsa 

tanlangan rasm slaydda joylashadi. 

     Agar  o’zimiz  hosil  qilgan  yoki  biror  faylda  joylashgan  rasmni  slaydda 

joylashtirmoqchi  bo’lsak,  mеnyuning  «Вставка»  bandidan  «Рисунок»  -    «Из 

файла…»  bandini  tanlab,  kеrakli  fayl  tanlanadi  va  «Добавить»  tugmasi  bosilib, 

tanlangan rasm slaydda joylashtiriladi. 

 

 



     

 

 

 

 

33 

 

2.1.  Slayd tuzilishini o’zgartirish va slaydlarga matn kiritish. 

Taqdimot dasturida ishlash bo’yicha amaliy misol tahlili. 

Slaydning  asosiy  formatini  o’zgartirishning  eng  oson  usuli  avtorazmetkadan 

foydalanishdir. Unda 24 ta standart ko’rinish bor, buni siz ma`lum bir slaydga yoki 

slaydlar  guruhiga  qo’llashingiz  mumkin.  Bundan  keyin  slaydning  alohida 

qismlarini tahrir qilishingiz mumkin. 

Slaydlar  holati  yoki  slaydlarni  saralash  holatiga  o’ting.  Slaydlarni  saralash 

holatida o’zgartirish kerak bo’lgan slaydlarni belgilang. Bosh menyuning Формат 

(Formatbo’limini oching va undagi  Разметка  слайда  (Slaydlarni hoshiyalash)  

buyrug`ini tanlang. Keyin quyidagilarni bajaring: 



 

 

    Maslahat:  slaydlarni  saralash  holatida  birdaniga  bir  nechta  slaydni  belgilash 

uchun Shift tugmasini bosib turib, kerakli slaydlarni belgilash yetarli. 

Kerakli bo’lga farrmatni 

 tanlang 



 

34 

 

    Yangi  format  qo’llanilguncha  slayddagi  mavjud  barcha  elementlari  o’z  joyida 

qoladi,  chunki  ularni  ko’chirish  yoki  o’lchovini  o’zgartirishga  ehtiyoj  paydo 

bo’lishi mumkin.  



     Maslahat.  POWER  POINTda  matnli  obyektlarni  ko’chirishda  yoki  ularning 

o’lchovlarini o’zgartirishda  sichqondan foydalanish mumkin. 



                                 Slaydlarga matn kiritish. 

Yangi slayd yaratishda (agar yangi taqdimotni tanlamagan bo’lsangiz) POWER 

POINT  har  bir  slaydni  namunaviy  matn  bilan  to’ldiradi.  Bu  matnlarni  siz 

o’zingizning matningiz bilan almashtirishingiz lozim. 

 

 

 



 

 

Quyidagi  rasmda  siz  o’zgartirishingiz  kerak  bo’lgan  namunaviy  matn 



ko’rsatilgan: 

O’z matningizni kiritish uchun bu maydonlardan biri ustida  sichqon sichqon 

tugmasini  bosing.  POWER  POINT  matnning  kiritilishini  ta`minlaydi.  Keyin  esa 

quyidagini bajaring: 

 

 

 



 

 

Kerakli matnni kiriting 



(tering) 

Matn bilan 

to’dirilgan 

maydon 


 

35 

 

Oxirida  esa  matnning  kiritilganligiga  amin  bo’lish  uchun    maydonning 

tashqaridagi istalgan joyida sichqon tugmasini bosing. 

Siz  matnga  har  xil  formatlash  elementlarini  qo’llashingiz  mumkin.  Sizda 

quyidagi imkoniyatlar mavjud: 

- shrift yoki uning o’lchamini o’zgartirish; 

- shriftning ustiga chizish yoki maxsus effekt qo’llash; 

- rangini o’zgartirish; 

- matnni tekislash; 

- satrlar orasining intervalini o’zgartirish. 



Boshqa ko’rgazma uchun slaydlardan nusxa olish. 

1.  Boshqa ko’rgazmaga nusxasi o’tkaziladigan slaydlardan oldin  turuvchi slaydni 

belgilang.   

2.  «Vstavka»  menyusidagi  «Slaydi  iz  faylov»  («fayllardan slaydlar»)    buyrug’ini 

tanlang.   

3. Nusxasi o’tkaziladigan slaydlar turgan ko’rgazmani toping va uni  belgilang.  

 4.    Nusxasi  o’tkaziladigan  slaydlarni  belgilang  va  «Vstavit»    («Kiritilsin») 

tugmachasini bosing.    



Slaydlarni o’chirish. 

1.  O’chirilishi kerak bo’lgan slaydlarni belgilang.   

2. «Pravka» menyusidagi «Udalit slayd» («Slayd o’chirilsin»)  buyrug’ini tanlang.             

Power Point dan chiqish 

    «Fayl» 

menyusidan 

«Vixod» 


(«Chiqish»)  buyrug’ini  tanlang.    MS 

PowerPoint  ning  yuqorida  ko’rsatilgan 

imkoniyatlarini 

qo’llab, 

 

quyidagi 



namunaviy 

laboratoriya 

ishining 

bajarilishini ko’rib chiqamiz.    



 

 

 

36 

 

Taqdimot dasturida ishlash bo’yicha amaliy misol tahlili. 

      Faraz  qilamizki,  Siz  biror  bir  firmada  marketing  bo’yicha  mutaxassis  

lavozimida  ishlaysiz.  Rahbariyat  sizning  oldingizga  bu  firmaning  mahsulotini  

reklama  qilish  bo’yicha  taqdimot  tayyorlash  masalasini  qo’ydi.  Yuqorida  

o’rgangan bilimlaringiz asosida siz nima qilgan bo’lar edingiz?  Bu muammoni hal 

qilishdan avval quyidagi laboratoriya ishini o’rganib  chiqing va so’ngra qo’yilgan 

masalani to’g’ri hal qilishga harakat qilib ko’ring.      

Laboratoriya ishi 

     Ish  maqsadi:  Power  Point  dasturida  animatsion  effektni  qo’llagan    holda 

ko’rgazma yaratish.   



Ishni bajarish tartibi: 

     1. MS Power Point  dasturi ochiladi va  menyusidan  

(Yangi slayd) buyrug’ini tanlanadi. Kerakli ko’rinishdagi slayd  tanlanadi. «OK» 

tugmachasi bosiladi. Masalan, matn va grafika  deb nomlangan 

slaydni tanlaymiz. Bu slayd uch qismdan iborat: 

 •  Slayd  sarlavhasi    

 •  Slayd matni    

 •  Surat kiritish    

2.  Slayd    sarlavhasi      qismiga  sichqoncha    ko’rsatkichi  bilan 

bosiladi va slayd sarlavhasi yoziladi:  «Informatika kafedrasi»   Sarlavha shriftini 

jihoz panelidan o’zgartirishimiz mumkin:   

• Shrift o’lchamini kattalashtirish uchun           tugmachasi,  kichiklashtirish  uchun         

     tugmasi bosiladi;   

• shrift rangini  

 tugmachasi yordamida o’zgartiriladi;   

• 

  tugmachalari  orqali  shrift  ko’rinishini  qalinlashtirib,    qiyshaytirib, 



tagiga chizib, soyali qilib yozishimiz mumkin.  

    Slayd sarlavhasini 2 barobar kattalashtirib, rangini qizil qilamiz va soyali  qilib 

yozamiz.   


 

37 

 

    3. Endi bu sarlavhada animatsion effektlarni qo’llaymiz. Buning uchun  menyu 

qatoridagi  
  ()  menyusidan    

animatsii>  («Animatsiyalarni  sozlash»)  buyrug’i  tanlanadi.  U    yerda  animatsiya 

vaqti  va  ko’rinishini  ham  o’rnatishimiz  mumkin.    «Animatsiya»  tugmachasi 

bosilganda  sarlavha  harflari  «yuqoridan  bitta  bitta    uchib  kelsin»  degan  buyruq 

beramiz.  

   •    degan  joyga  matn  kiritiladi.    Masalan,  Kafedra  1991  yilda 



tashqil qilingan.   ga ham yuqoridagi singari animatsion effektlarni  

qo’llaymiz.  Matn  avtomatik  tarzda  2  soniyadan  keyin  o’ng  tomondan  paydo  

bo’lsin. Matn havo rangda bo’lsin.   

4.    degan  joyga  mos  rasm  tanlanib  qo’yiladi.    Buning  uchun 

gorizontal  menyu  qatoridagi  -    buyrug’i  tanlanadi. 

Kerakli  rasm  tanlanadi  va    tugmachasi  bosiladi.    Qo’yilgan  rasmni 

belgilab,  unga  ham  animatsion  effektlarni  qo’llaymiz.  Rasm    slayd  matnidan 

keyingi 1 soniyadan so’ng asta-sekin, paydo bo’lsin.   Endi slaydga fon o’rnatamiz. 

Buning uchun quyidagi amallar ketma ketligini bajarish kerak bo’ladi:   

   •  Gorizontal menyudan - buyrug’i tanlanadi;  

   •   buyrug’i tanlanadi;   

   •   bo’limidan «golubaya tisnennaya bumaga» tanlanadi;   

   •  
tugmasi bosiladi.      

 Yaratilgan slaydning ko’rinishini amalda sinab ko’rishingiz mumkin.   



 

 

 

 

 

 

 

 

 

38 

 

 

2.2. Slaydda obyektlarni joylashtirish va formatlash 

 

MS Power Point dasturi slaydida,  Windows qo’llab quvvatlagan har qanday 

obyektni  joylashtirish  mumkin.  Buning  uchun  Power  Point  mеnyusining 

«Вставка»  bandidan  «Объект…»  qismi  tanlanadi.  Bizga  quyidagi  ko’rinishda 

oyna hosil bo’ladi: 

 

        Bu oynadan slaydda joylashtiriladigan obyekt tipi  tanlanadi va OK tugmasini 



bossak    kursor  turgan  joyda  obyekt  joylashadi  va  uni  o’zgartirish  uchun  shu 

obyektning muharriri ochiladi.  

Agar  biz  matnda  oldindan  tayyorlangan  obyektni  joylashtirmoqchi  bo’lsak, 

shu  oynadan  «Создание  из  файла»  bandini  yuklab,  obyekt  saqlangan  faylni 

ko’rsatishimiz kеrak va OK tugmasi orqali ushbu obyekt slaydda joylashtiriladi. 

Siz matnga har xil formatlash elementlarini qo’llashingiz mumkin. Sizda quyidagi 

imkoniyatlar mavjud: 

 



shrift yoki uning o’lchamini o’zgartirish; 

 



shriftning ustiga chizish yoki maxsus effekt qo’llash; 

 



rangini o’zgartirish; 

 



matnni tekislash; 

 



satrlar orasining intervalini o’zgartirish.

 

 

39 

 

Formatlashni qo’llash 

 

 



 

         Kerakli  matn  ustiga  kelib  sichqon  yordamida  formatlash  kerak  bo’lgan 

qismini ajrating. Bosh menyuning Формат  bo’limini ochib, Шрифт  buyrug`ini 

bering.  



Maslahat:  rang  tanlaganda,  agar  sizga  bu  ranglar  yoqmasa,  Другой  цвет 

(Boshqa rang)ni bosing. Yangi paydo bo’lgan muloqot oynasida oyna markazidagi 

olti burchakdagi kerakli rangni tanlang. Keyin OK tugmasini bosing.  

 


Download 0.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling