6- laboratoriya ishi. Biologik jarayonlar kinetikasiga havo harorati tasiri

7-rasm. Kataliz aktivligini aniqlovchi asbob: 
1 – plastmassalı stakancha; 2 –jo’mrak oynali troynik; 3 – byuretka; 
4 – kolba Erlenmeyera; 5 – shkalaga ajralgan voronka
Byuretke va ajralgan voronka ochiq jo’mrak bilan shtativga o’rnatiladi va suv bilan 
to’ldiriladi. 1-2g o’simlik moyıni o’lchaydi va uni stupkada 0.3-0.5g bor bilan 
kuchsiz ishqoriy muhit hosil qilish uchun ezadi, u kataliz aktivligini chiqarishda 
optimal hisoblanadi 
. Ezilgen modda menzurkaga solinadi stupkani distrillangan suv bilan chayib uni 
menzurkaga quyadi, suv bilan uning hajmi 10-15ml ga yetkazadi. Olingan eritmani 
reaktorga quyadi, asta-sekin uzun pinset yordamida reaktorning tubiga 3% li 5ml 
pereks (vodorod peroksid H2O2 ) bo’lgan plastmassa stakancha qo’yiladi. 
Reaktorni asta oynali trubkaga ega pobka (tiqin) bilan yopiladi, u o’z navbatida 
rezina trubka orqali gazometrga ulanadi . Sistemanıng 
gerimitliligini
tekshirish 
uchun oynali troynikdagi jo’mrakni yopadi va ozgina ajralgan varonkani tushiradi.
Ikki naychadagi (sosut- сосуд-tomir, naycha, kanal) eritma darajasini 
tenglashtirish imkoni yo’qligi asbobning 
germitliligini
ko’rsatadi So’nngra ya’na 
jo’mrak ochiladi, shkala bilan ajratilgan silindrning ‘zgarishi bilan byuretkadagi 0 
(nol) belgisidagi suvning miqdori aniqlanadi, silindr shtativga ya’ngi hlatda 
bekitiladi va jo’mrak yopiladı. 
Bir xil vaqtda sekundmer qo’shiladi va reactor ichidagi stakan aylantirib 
qo’yiladi, so’ng reaktor 10 sekund ichida silkitiladi va polga qo’yiladi. 3 daqiqadan 
so’ng gazometrga qancha kislorod kelib tushganligi aniqlanadi.
Bunda sekundomer o’chirilmaydi. Yana reaktor 10 sekund silkitiladi va 3 
daqiqadan so’ng gazometrdagi kislorod o’lchanib unga qo’shimcha kislorod 

---

tushganligi aniqlanadi. Bu manipulatsiya 3marta takrorlanadi. Asboblar yuvilib, 
yig’ishtiriladi va katalizning 10*S haroratda xona haroratidan past va yuqori 
bo’lganda katalaza aktivligini aniqlaydi. Birinchi holatda reaktor ultratermostatga 
katalizning ikkinchi holatda suvli idishni va termometrni o’z navbatida muzli 
idishga solinadi. Olingan ma’lumotlar 3-jadvalga joylashtiriladi. 
Olıngan ma'lumotlarnı hujjatlashtirish ma’salan:
№ 
p/p 
Modda 
Harorat, 
T
Ajralgan O
2
, ml hajmi 
3min 
6 min 
9 min 
12min 
15 min 
Grafikda uchta qiyshiq chiziq chiziladi, u kislorodning har xil haroratda ajralish 
dinamikasini bildiradi. Temperatura koeffitsenti anıqlanadı va oldingi ish analogi 
sifatida aktivlik energiyasi jarayoni hisoblanadi.