6- лаборатория иши

6- ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ

Исток қайтаргич схемасини тадқиқ этиш

Ишдан мақсад: Майдоний транзисторда ясалган исток қайтаргич схемасини тадқиқ қилиш ва динамик характеристикалари ва дифференциал параметрларини ўлчаш.

УИ схемада уланган кучайтиргич каскад (исток қайтаргич). УИ уланган МТ асосидаги кучайтиргич каскаднинг прин-сипиал схемаси 6.1-расмда кўрсатилган. Схемада н – канали п – н ўтиш билан бошқариладиган МТ қўлланилган.
Схемада сток электроди умумий шинага кучланиш манбаи ЕМ нинг жуда кичик қаршилиги орқали уланган, яъни сток электроди кириш ва чиқиш занжирлари учун умумийдир.
Исток қайтаргичда чиқиш сигнали амплитудаси киришдаги сигнал амплитудаси ва фазасини қайтаради. Бу икки омил каскад-нинг кучланиш қайтаргич деб аталишига асос бўлди. Кучайтириш коэффициентининг бирга яқин қиймати 100 % ли манфий ТА ҳи-собига ҳосил бўлади.
6.1-расм. УС уланган МТ асосидаги кучайтиргич каскаднинг схемаси.

Ушбу каскадда транзисторнинг дренажи тўғридан-тўғри + ЭC манбасига уланади. Кутиш режими киришида ва резистор Р ва манба палласида Р1 -Р2 резистор бўлувчиси томонидан таъминланади. Кириш волтажи C1 изоляция конденсатори орқали киришга этказиб берилади ва чиқиш кучланиши C2 изоляция конденсатори орқали манбадан юкга берилади.

Ўтиш нуқтасини танлаётганда иккита шартни таъминлаш керак: У.з.нинг ноаниқ кучланиши узатиш характеристикасининг энг катта қиялик билан бўлган қисмига тўғри келиши керак, яъни. нолга яқинроқ бўлинг ва Рн
резисторининг қаршилиги этарлича катта бўлиши керак, яъни Ри ва Рн. Бу кучланиш узатиш коэффитсиэнтини оширади. Ушбу мақсадга эришиш учун дам олиш режимида координаталари бўлган транзисторнинг узатиш характеристикасида нуқта танлаш керак (6.1, б-расмларга қаранг)
Uзи.о = 0,25Uзи.отс;

Исток кучланиши

U_и.о = 0,5Е_с,

бундан

Затвор потенциали (расмга қаранг 8.1, б) қуйидагини топамиз

Uз = Uи.о + Uзи.о = Uи.о - │Uзи.о│

ва резистор бўлувчиси томонидан ўрнатилади

Умумий қаршиликни уларни кетма кетлигидан топиб оламиз 100 кОм:

R2 ни ҳисоблагандан сўнг, сиз Р1 қаршилигини ҳисоблашингиз мумкин.

Манба қайтаргичининг ишлайдиган нуқтасида узатиш характеристикасининг қатъийли

Кучайтириш коэффицентини аниқлаш қуйидаги ифодага тенг:

Бўш режимда максимал коэффицент нисбати

Манба қайтаргичининг ажратиш конденсаторларининг сиғимини ҳисоблаш учун каскаднинг паст частотали қисмидаги вақт доимийлигини аниқлаш керак:
Ҳар бир конденсатордаги вақт доимийси икки марта катта:
τ₁= τ₂=2 τ_нч
Ҳар бир каскадларнинг таъсирлашишига олиб келадиган вақт доимийлигининг қийматини билиб, изоляция конденсаторларининг қийматини аниқлаш мумкин:
)
Исток қайтаргични ҳисоблаш учун вариантлар. Жадвал 6.1

№ п/п	Ec,В	Rи,кОм	Fн,Гц	^Uзи.отс^,В	^Iс.нач^,мА
1	10	0,5	50	-1,6	4,0

2	12	0,5	40	-2,0	4,8
3	15	0,4	60	-2,4	8,0
4	12	0,3	45	-2,0	8,0
5	15	0,35	75	-2,4	8,8
6	10	0,35	80	-1,6	8,0
7	8	0,25	70	-2,0	12
8	10	0,4	30	-1,6	6,4

Ҳисоблаш ишлари учун топшириқ
8.1-жадвалдаги маълумотлардан фойдаланиш:

1. 
   Резистор бўлинувчисини ҳисобланг.
   
2. 
   Узатиш характеристикасининг тиклигини исток қайтаргичнинг қийматинини ҳисобланг.
   
3. 
   Қуйидаги частотасига асосланиб, C1, C2 кондансаторларнинг сиғимини аниқланг
   

6.1-жадвалда келтирилган маълумотлардан фойдаланиб, манба текширгичининг иш нуқтаси координаталарини аниқлаймиз (6.1, б-расмларга қаранг)


Uзи.о = 0,25Uзи.отс ; Исток кучланиши:
U_и.о = 0,5Е_с, ,
Бундан

Затворнинг потенциали қуйидагича аниқланади Uз = Uи.о + Uзи.о = Uи.о - │Uзи.о│ Қаршиликларнинг қийматларини топамиз:

Манба қайтаргичининг ишлайдиган нуқтасида узатиш характеристикасининг тиклиги:

Кучайтириш коэффиценти

Буш режимда кучайтириш коэффиценти:

Паст частоталарда каскад вақти доимийси

τ₁= τ₂=2 τ_нч

С₁ → 0,33 мкФ;
С₂ → 47 мкФ;

Назорат саволлари

1. 
   Транзисторнинг, транзисторли кучайтиргич босқичининг эквивалент схемасини чизинг.
   
2. 
   Кучайтиргичнинг кириш ва чиқиш қаршилигини, кучланиши, ток ва қувват бўйича кучайтириш коэффициентларини ўлчанг (аниқланг).
   
3. 
   Транзисторли кучайтиргич босқичида сигнал бузилишининг пайдо бўлиш сабаблари.
   
4. 
   Чегаравий частотани қандай тушунасиз?