6 – laboratoriya ishi yorug‘likning qutblanish hodisasini o‘rganish

To‘lqinning qaytishi va sinishidagi qutblanishi
Yorug‘lik to‘lqini ikki dielektrik muhit chegarasiga tushganida ikki hodisa ro‘y beradi. Birinchisi yorug‘likning qaytishi (), ikkinchisi yorug‘likning sinishi.
 n₂₁,
Bu yerda n₁ va n₂ birinchi va ikkinchi muhitlarning absolyut sindirish ko‘rsatkichlari. Ikkala holda ham yorug‘lik to‘lqinining tarqalish yo‘nalishi o‘zgaradi. Frenel elektromagnit to‘lqin nazariyasiga asoslanib, dielektrikdan aks etgan to‘lqin intensivligi tushayotgan yorug‘lik to‘lqinining qutblanish holatiga, tushishi  burchagiga, hamda nisbiy sindirish n₂₁ ko‘rsatkichining kattaligiga bog‘liqligini ko‘rsatdi.
E elektr vektori tushish tekisligiga ko‘ndalang yo‘nalishida tebranayotgan yoruqlik ikki muhit chegarasiga tushayotgan bo‘lsa, aks etgan yorug‘likning I_ intensivligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi


I_I_o . (12.3)

Bu yerda I_o tushayotgan yorug‘likning intensivligi. Agar tushayotgan to‘lqin tushish tekisligida chiziqli qutblangan bo‘lsa, qaytgan yorug‘likning I_|| intensivligi quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

I_||I_o . (12.4)
Tushish  va sinish  burchaklarining kichik qiymatlarida I_I_|| shart bajariladi, lekin  va  larning kata qiymatlarida I_I_|| bo‘ladi. Shunday qilib ikki muhit chegarasidan aks etgan va singan nurlarning intensivligi tushayotgan nurning qutblanish holatiga bog‘liq ekan, demak bu chegaraga qutblanmagan, ya'ni tabiiy nur tushayotgan bo‘lsa, aks etgan va singan nurlar qisman qutblanadi. Bu holda aks etgan nurda tushish tekisligiga ko‘ndalang yo‘nalishda tebranishlar ko‘proq bo‘lsa, singan nurda tushish tekisligiga parallel bo‘lgan tebranishlar ko‘proq bo‘ladi.
Agar
/2 (12.5)

shart bajarilsa tg() va I_||0, ya'ni aks etgan nurda tushish tekisligiga ko‘ndalang bo‘lgan tebranishlar bo‘ladi. Aks etgan nur to‘la qutblangan bo‘lsa, bu holda n₂n₁n₂₁ va (12.5) formuladagi shartdan quyidagi ifodani olamiz

tg_Bn₂₁ (12.6)

Agar nurning tushish burchagi _B Bryuster burchagiga teng bo‘lsa, aks etgan yorug‘likda faqat tushish tekisligiga ko‘ndalang yo‘nalishda tebranuvchi to‘lqin qoladi va bunday burchakka to‘la qutblanish burchagi deyiladi. (12.6) formula bilan ifodalangan munosabatni Bryuster qonuni deyiladi.

(12.6) formuladan kelib chiqadigan natijani ko‘raylik. Bryuster qonuniga asosan yassi qutblangan to‘lqin (lazer nurlanish) ikki muhitga Bryuster burchagi _B ostida tushayotgan bo‘lsin va unda E elektr maydon vektori tushish tekisligida tebranayotgan bo‘lsa aks etgan nur intensivligi nolga teng bo‘ladi.