6 -mavzu. Qurilish mexanikasi faniga kirish reja

i n sh o o t n i n g o‘ z o g‘ i r l i g i, a s b o b - u s k u n a l a r v a o d a m l a r 
n i n g o g‘ i r l i k l a r i, a t m o s f e r a k u ch l a r i n i n g t a ‘ s i r i va 
boshqalar. 

---

43 
Ichki zo‘riqish kuchlari bizga materiallar qarshiligi fanidan ma’lum bo‘lib, ular uch 
turga bo‘linadi. Inshootning egilishga qarshilik ko‘rsatuvchi ichki zo‘riqish kuchini
e g u v ch i m o m e n t (M
X
), kesilishiga qarshilik ko‘rsatuvchi ichki zo‘riqish kuchini 
k e s u v ch i yo k i k o‘ n d a l a n g k u ch (Q
X
), cho‘zilish va siqilishga qarshilik 
ko‘rsatuvchi ichki zo‘riqish kuchlarini esa b o‘ y l a m a k u ch l a r (N
X
) deb 
belgilaymiz. Xalqaro SI o‘lchovlar sistemasida eguvchi momentning birligi kN

m da, 
ko‘ndalang va bo‘ylama kuchlarning birligi esa kN larda o‘lchanadi.
Demak, qurilish mexanikasining asosiy vazifalaridan biri – inshootlarda 
tashqi yuklardan hosil bo‘ladigan ichki zo‘riqish kuchlari(M
X
, Q
X
, N
X
)ni 
aniqlashdan iboratdir. Inshoot va uning elementlarida tashqi yuklar ta’siridan 
hosil bo‘ladigan salqilik, ko‘chish, chekli kuch miqdorini aniqlash, tebranish 
amplitudalari va vaqtini aniqlash kabi masalalar ham qurilish mexanikasining 
vazifalariga kiradi. 
2. Qurilish mexanikasi fanining masalalari. 
 
Keng ma’noda qurilish mexanikasi quyidagi fanlarni o‘z ichiga oladi: nazariy 
mexanika, materiallar qarshiligi, elastiklik nazariyasi, plastiklik nazariyasi, 
polzuchest (sirg‘alish) nazariyasi. Tor ma’noda qurilish mexanikasi, sterjenli