6.5. Tarkibida oltin, kumush va platina bo‘lgan xom ashyolarning tasnifi va sinfi
Tarkibida nodir metallar bo‘lgan temir tersak va chiqindilarni asosiy hususiyatlariga, ularni juda keng nomeklaturasi, tarkibidagi ajratib olinadigan metallar miqdorini keng intervalda o‘zgarishi, yo‘ldosh elementlarni tarkibida metall va nometall qo‘shimchalarni rang-barangligi kiradi.
Ishlab chiqarishda oltin, kumush va platina metallarini temir-tersaklari va chiqindilari keng tarqalgan.
Metallurgik ishlov berish nuqtai nazaridan tarkibida oltin bo‘lgan xom ashyolar ikki guruhga bo‘linadi:
1. Oltin, kumush va nodir bo‘lmagan metallar;
2. Oltin, platina guruhi metallari, kumush va nodir bo‘lmagan qo‘shimachalar.
(a) (b)
6.17.(a,b)-rasm. Oltin chiqindisi va tayyor mahsulot
Birinchi guruhga quyidagilar kiradi:
a) tarkibida kumush va mis (30 foizgacha Ag va 15 foizgacha Cu) bo‘lgan yuqori probali tilla buyumlarning, zargarlik buyumlarining temir tersaklari hamda ishlab chiqarishda hosil bo‘lgan buzuq, yaroqsiz mahsulotlar (kumush va mis bilan legirlangan qotishmalar);
b) ishlatilgan elektrolitlardan metallarni rux bilan cho‘ktirish natijasida ajratib olingan oltin (yoki kumush) ni cho‘kmalari;
v) oltindan qoplamasi bo‘lgan zargarlik buyumlarining va ishlab chiqarishda hosil bo‘lgan buzuq, yaroqsiz mahsulotlarning temir-tersaklari;
g) oltin suvi yuritilgan yog‘ochlarni yoqishdan hosil bo‘lgan (~0,1 % Au va 0,1 % Ag) materiallar;
d) tarkibida temir, alyuminiy, kremniy, xrom oksidlari va kremniy karbidlari bo‘lgan zargarlik ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan polirovkalash pastalari (1-8 % Ag, 5-18 % Au ) va shlifovkalash kukunlari;
e) ikkilamchi xom ashyo va yarim fabrikatlarni eritish natijasida olingan, tarkibida 0,1 foizgacha Au va 1 foiz Ag bo‘lgan shlaklar.
Ikkinchi guruhga quyida keltirilgan tarkibli platina bo‘lgan xom ashyolarning kiradi.
(a) (b)
Do'stlaringiz bilan baham: |
