6-ma’ruza. Buyruqlar tizimi arxitekturalarini tasniflash

Ma'lumotlarni uzatish buyruqlari. Это наиболее распространенный тип 
машинных команд. В таких командах должна содержаться следующая 
информация: 
Bu mashina buyruqlarining eng keng tarqalgan turi. Bunday buyruqlar 
quyidagi ma'lumotlarni o'z ichiga olishi kerak: 
„ operandlarning manba va qabul qiluvchi manzillari - xotira 
katakchalarining manzillari, protsessor registr raqamlari yoki operandlar stekda 
joylashganligi haqidagi ma'lumotlar; 
„ aniq yoki bilvosita ko'rsatilgan uzatiladigan ma'lumotlarning uzunligi 
(odatda bayt yoki so'zlarda); 
„ operandlarning har biriga murojaat qilish usuli, uning yordamida 
buyruqning manzil qismi tarkibini operandning fizik manziliga aylantirish 
mumkin. 
Ko'rib chiqilayotgan buyruqlar guruhi protsessor va TX o'rtasida, protsessor 
ichida va xotira katakchalari o'rtasida ma'lumot uzatishni ta'minlaydi. Protsessor 
ichidagi uzatish operatsiyalari "registr-registr" formatidagi buyruqlar bilan 
belgilanadi. Protsessor va xotira o'rtasidagi uzatish buyruqlari “registr-xotira” 
formatida, xotiradagi uzatish buyruqlar esa “xotira-xotira” formatida. 
Arifmetik va mantiqiy ishlov berish buyruqlari. Bu guruhga axborotni 
taqdim etishning turli shakllarida arifmetik va mantiqiy ishlov berishni 
ta'minlovchi buyruqlar kiradi. BTAda raqamlarni ifodalashning har bir shakli 
uchun odatda ma'lum bir standart operatsiyalar to'plami taqdim etiladi. 
Natijani hisoblashdan tashqari, arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish 
AMQda ushbu natijani tavsiflovchi belgilar (bayroqlar) shakllanishi bilan birga 
keladi. Eng tez-tez qayd etilgan belgilar: Z (Zero) - nol natija; N (Negative) - 
salbiy natija; V (oVerflow) - bit panjara to'lib toshgan; C (Carry) - tashishning 
mavjudligi. 
Butun sonlar ustida amallar. Ruxsat etilgan vergul bilan ajratilgan shaklida 
ko'rsatilgan butun sonlar bo'yicha operatsiyalarning standart to'plamiga quyidagilar 
kiradi: 
qo'sh arifmetik amallar (ikki operandli amallar): qo'shish, ayirish, 
ko'paytirish va bo'lish; 
bittalik arifmetik amallar (bitta operand bilan operatsiyalar): operandning 
mutlaq qiymatini (modulini) hisoblash, operand ishorasini o'zgartirish; 

---

ikki butun sonni solishtirishni va taqqoslangan qiymatlar o'rtasidagi 
munosabatni tavsiflovchi xususiyatlarni ishlab chiqishni ta'minlaydigan taqqoslash 
operatsiyalari (=, <>, >, <, <=, >=). 
Ko'pincha bu ro'yxatni butun bo'linishning qolgan qismini hisoblash, tashish 
bilan qo'shish, qarz bilan ayirish, operand qiymatini bittaga oshirish (inkrement), 
operand qiymatini bittaga kamaytirish (dekrement) kabi operatsiyalar bilan 
to'ldiriladi. 
Eslatib o’tamiz, arifmetik buyruqlarning bajarilishi qo'shimcha ravishda 
ma'lumotlarning kirish qurilmasidan AMQga yoki AMQ dan chiqish moslamasiga 
o'tishi bilan birga bo'lishi mumkin.