6-mavzu. Bir turga mansub bo‘lgan iqtisodiy jarayonlarni prognozlashda o‘rtacha qiymatlarni hisoblash

Mustaqil ishlash uchun masalalar

1-masala. Aksiyadorlik jamiyatidagi 3 ta sanoat korxonasi bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Korxonalar	Xodimlari soni, kishi	Oylik ish haqi fondi, ming so‘m	O‘rtacha oylik ish haqi, ming so‘m
A	1	2	3
1 2 3	270 121 229	110484 57475 97554	409,2 475,0 426,0
Jami	620	265513	?

Aksiyadorlik jamiyatida o‘rtacha oylik ish haqini aniqlang:

a) 1 va 2 ustunlardagi ma’lumotlar bo‘yicha;
b) 1 va 3 ustunlardagi ma’lumotlar bo‘yicha.


2-masala. O‘zlashtirish darajasi bo‘yicha talabalarning taqsimlanishi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi:

Akademik guruhlar raqami	O‘zlashtirish, ballda					Talabalar soni
	2	3	4	5
1	2	5	15	4	26
2	1	10	12	5	28
3	-	4	14	7	25

O‘zlashtirish bahosining o‘rtacha ballini aniqlang:

1) har bir akademik guruhdagi talabalar uchun va ularga taqqoslama tavsifnoma bering;
2) barcha akademik guruhlar uchun:
a) masalaning shartidagi bevosita ma’lumotlar bo‘yicha;
b) har bir guruh bo‘yicha aniqlangan o‘rtacha ballar bo‘yicha.


3-masala. SHahar aholisining turar-joy maydoni bilan ta’minlanganligi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Oilaning bir a’zosiga to‘g‘ri keladigan umumiy yashash maydoni (m^2)	10 gacha	10-12	12-14	14-16	16-18	18-20	20 dan ko‘p
Oilalar salmog‘i (%)	11	18	25	16	15	9	6

Oilaning har bir a’zosiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yashash maydonini “shartli moment” usulida aniqlang.

4-masala. Savdo firmasining buyurtmalar bo‘limida ish kuni 8 soatni tashkil etadigan uchta xodim band. Bitta buyurtmani rasmiylashtirish uchun birinchi xodim o‘rtacha 14 minut, ikkinchi 15, uchinchisi 19 minut sarflaydi. Butun bo‘lim bo‘yicha bitta buyurtmaga sarflangan o‘rtacha vaqtni aniqlang.


5-masala. Oliy o‘quv yurti talabalarining o‘zlashtirishi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Fakultetlar	Fakultetdagi talabalarning umumiy sonida a’lochilar ulushi	OO‘YU talabalarining umumiy sonida fakultet talabalarining ulushi
1	0,12	0,20
2	0,06	0,43
3	0,17	0,08
4	0,09	0,29
5	0.08	0.31

OO‘YU talabalarining umumiy sonida a’lochilar ulushini aniqlang.

6-masala. Tumanlarda bug‘doyning hosildorligi quyidagicha bo‘lgan:

Tumanlar	Hosildorlik, s/ga			2017 yilda ekin maydoni, ga		2018yilda yalpi hosil, sentner
	2017yil	2018 yil
1 2 3	25.0 32.0 34.0	28.0 30.0 36.0	5000 4000 3000		80000 120000 110000

Aniqlang (3 ta tuman bo‘yicha birgalikda):

1) 2017yildagi o‘rtacha hosildorlikni;
2) 2018 yildagi o‘rtacha hosildorlikni.


7-masala. Viloyatda o‘rtacha jon boshiga to‘g‘ri keladigan pul daromadlari bo‘yicha aholining taqsimlanishi quyidagicha bo‘lgan:

O‘rtacha jon boshiga to‘g‘ri keladigan oylik pul daromadlari, ming so‘m	Jamiga nisbatan aholi soni, %
120 gacha	30,2
120-140	24,4
140-160	16,7
160-180	10,5
180-200	6,5
200-240	6,7
240-280	2,7
280 va yuqori	2,3
Jami	100,0

Viloyatda aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan pul daromadlarining o‘rtacha oylik miqdorini aniqlang.

8-masala. Firmalarning bo‘limlari bo‘yicha buyurtmaning bajarilishi to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan:

Bo‘limlar	I chorak			II chorak
	Amalda bajarilishi, mln.so‘m	Reja bajarilishi, %	Reja, mln.so‘m		Reja bajarilishi,%
1	670	98,0	720		105,4
2	730	105,3	780		105,7
3	520	103,7	550		101,5
4	375	110,5	350		98,5

Har bir chorak bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishi darajasini (%) aniqlang.

9-masala. Avtokombinatning bir oyda bajargan ishi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi:

Avtokolonnalar	YUk tashishning umumiy xarajatlari, ming so‘m	Avtomashinaning o‘rtacha oylik yuk aylanmasi, t-km	1 t-km ning tannarxi, so‘m
1 2 3	6085 14288 5346	4600 5400 4400	189 294 243

Butun avtokombinat bo‘yicha aniqlang:

a) 1 tonna-kilometr (t-km)ning o‘rtacha tannarxini;
b) avtokolonnada mashinalarning o‘rtacha sonini;
v) avtomashinaning o‘rtacha oylik yuk aylanmasini.


10-masala. Fermer xo‘jaliklarida paxtaning hosildorligi quyidagicha bo‘lgan:

Fermer xo‘jaliklari	Paxtaning yalpi hosili, s	Hosildorlik, s/ga
1 2 3	2000 2400 2700	25 28 30

Barcha fermer xo‘jaliklari bo‘yicha o‘rtacha hosildorlikni aniqlang.

11-masala. Aksionerlik jamiyatining ikkita korxonasida mahsulot ishlab chiqarish quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi:

Korxonalar	I chorak		II chorak
	1-sort salmog‘i, %	1-sort qiymati, mln.so‘m	1-sort salmog‘i, %	Jami mahsulot qiymati, mln.so‘m
I II	92 80	130,2 67,5	95 82	153,7 65,4

Aksionerlik jamiyati bo‘yicha 1-sort mahsulotning I va II-choraklardagi o‘rtacha salmog‘ini aniqlang.

12-masala. Bitta detalga ishlov berish bo‘yicha ish vaqti sarfi quyidagicha taqsimlangan:

Bitta detalga ishlov berishga vaqt sarfi, minut	4-5	5-6	6-7	7-8	8-9	9-10	10-11
Ishchilar soni, kishi	8	18	23	30	12	6	3

Hisoblang:

a) bitta detalga ishlov berish uchun sarflangan o‘rtacha ish vaqtini;
b) moda va medianani.


13-masala. Do‘konga qabul qilingan tovarlar partiyasining namligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida moda va medianani aniqlang:

Namlik darajasi, %	14 gacha	14-16	16-18	18-20	20va yuqori	jami
Namunalar soni	20	30	25	15	10	100

14-masala. Tumanda paxta hosildorligi bo‘yicha fermer xo‘jaliklari quyidagicha taqsimlangan:

Paxta hosildorligi bo‘yicha xo‘jaliklar guruhi, s/ga	20 gacha	20-24	24-28	28-32	32-36	36dan yuqori	jami
Xo‘jaliklar soni	4	8	16	14	6	2	50
Ekin maydoni,ga	120	246	490	420	178	76	1530

Aniqlang:

1) barcha fermer xo‘jaliklari bo‘yicha paxtaning o‘rtacha hosildorligini;
2) paxta hosildorligi bo‘yicha moda va medianani.


15-masala. Korxonalar bo‘yicha ishlab chiqarilgan “A” nomli mahsulotning miqdori va tannarxi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Korxonalar	I chorak		II chorak
	Bir donasining tannarxi, ming so‘m	Ishlab chiqarilgan, ming dona	Bir donasining tannarxi, ming so‘m	Ishlab chiqarilgan, ming dona
1	70	6	65	4
2	110	4	108	6
3	85	4	78	5
4	78	7	86	4
5	96	5	87	6
6	102	3	102	4

Har bir chorak uchun mahsulotning o‘rtacha tannarxini aniqlang. O‘rtacha tannarxning ikkinchi chorakda birinchi chorakka qaraganda yuqori bo‘lganligining sababini tushuntiring.

16-masala. Birlashmadagi korxonalarning ikkinchi chorakdagi faoliyati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Korxonalar raqami	Mahsulot ishlab chiqarish rejasi, mln.so‘m	Haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot, mln.so‘m	Reja bajarilishi,%	Oliy sortli mahsulot salmog‘i, %
A	1	2	3	4
1 2 3 4	400 405 410 420	400 408 405 434	100,0 100,7 98,8 103,3	65,1 64,2 58,5 70,3

Aniqlang:

1. Birlashmadagi barcha korxonalar bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishi darajasini:
a) 1 va 2 ustundagi ma’lumotlar bo‘yicha;
b) 1 va 3 ustundagi ma’lumotlar bo‘yicha;
v) 2 va 3 ustundagi ma’lumotlar bo‘yicha;
2. Haqiqatda oliy sortli mahsulotning o‘rtacha salmog‘ini.