6-mavzu. С++ дастурлаш тили операторлари reja

6-mavzu. С++ ДАСТУРЛАШ ТИЛИ ОПЕРАТОРЛАРИ

Reja:

1. C++ dasturlash tilining boshlang’ich tushunchalari;

2. C++ dastur tuzilmasi.

3. C++ dasturlash tili operatorlari.

1. C++ dasturlash tilining boshlang’ich tushunchalari.

С++ tilining bevosita utmishdoshi bu tuzilmaviy dasturlash tili С xisoblanadi, bu til XX asrning 70 yillarida Denis Ritchi (DennisRitchie) tomonidan Unix operatsion tizim uchun taklif kilingan edi. S tiliga birinichi bori ta’rif 1978 yilda Brayan Kernigan (BrianKernighan) va Denis Ritchi kitobida keltirilgan edi, 1998 yilda ushbu tilining birinchi standarti chikdi. Ushbu tilni ajratib turuvchi tomoni shundaki, u uzida yukori darajadagi tuzilmaviy tilning xususiyatlari (blok, uzgaruvchan, uzlashtirish opreatorlari, shoxlash/butoklash, sikl) bilan birga manipulyatsiyalashning sodda darajadagi vositalari bilan bit, bayt, adreslarni uzida mujassamlashtirdi. Shu tarika, С tili bu kuchli vosita bulib, u dasturchiga kompyuter ustidan deryali tulakonli urnatish imkonini beradi. Birok, buning natijasida dasturlovchi kod tomonidan initsiatsiya (shakllantiriladigan) xarakatlarning korrektligi (tugriligi) ustidan kat’iy nazorat urantish imkoni bulmaydi, shuning uchun dastur tomonidan bajariladigan xarakatlari okibatlari uchun mas’uliyat dasturchiga yuklanadi.
Utgan asr 70 yillarining oxiriga kelib tuzilmaviy tillarning va dasturlashning tuzilmaviy texnologiyalarining yirik loyixalar bilan ishlashda imkoniyatlari chegaralnaganligi sezila boshladi. Ushbu muammoning yechimiga karatilgan yangi texnologik yunalishlardan biri bu ob’ektga karatilgan dasturlash buldi. 1979 yilda Bern Straustrup (BjarneStroustrup) С tilini ob’ektga karatilganligini kengaytirishni taklif kildi- bu dasturlash tili dastlab «С sinflar bilan» degan nom olgan (sinf- ob’ektga karatilgan dasturlashning tayanch tushunchalaridan biri), 1983 yildan esa til С++ deya nomlana boshlandi. Straustrup u tomomnidan yaratilgan tilning bevosita utmishdolari deya S tilini va Simula67ob’ektga karatilgan dasturlash tillarini belgilab utgan. С++ tili- С tilining yukori darajadakengaytirilgan davomchisi, yukori darajadagi ob’ektga karatilgan dasturlash tili, u uzida S tilining asosiy tuzilmaviy va sodda darajadagi imkoniyatlarini mujassamlashtirdi. Bir tomomndan ob’ektga karatilgan vositalar tilning imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirdi, ikkinchi tomondan sodda darajadagi voistalarning buganligi dasturlash kodinining korrektligi uchun mas’uliyatni (nazoratning) asosiy kismini dasturchiga yuklatish imkonini beradi. С++ tilini sezilarli darajada tartiblashtirigan va mukammallashtirgan birinchi standart 1998 yilda kabul kilingan.
Xozirgi davrda С++ tili yirik dasturlash loyixalarini amalga oshirganda yirik va moslashuvchan vosita xisoblanadigan,professional dasturlashning asosiy tili makomimni ushlab kolmokda. Uz navbatida С++ tili, taksimlangan geterogen xisoblash muxitida dasturlashga karatilgan Java va C# kabi zamonaviy ommaviy dasturlash tillari uchun ona til (vujudga keltirgan til) xisoblanadi.

C++ dasturlash tilining elementlari

Hozirgi kunda juda ko‘p algoritmik tillar mavjud. Bular ichida Java va C++ dasturlash tillari universal tillar hisoblanib, boshqa tillarga qaraganda imkoniyatlari kengroqdir. So‘ngi yillarda Java va C++ dasturlash tillari juda takomillashib, tobora ommalashib bormoqda. Mazkur tillardagi vositalar zamonaviy kompyuter texnologiyasining hamma talablarini o‘z ichiga olgan va unda dastur tuzuvchi uchun ko‘pgina qulayliklar yaratilgan.