6. тема. Biliw processleri joba

2.Qıyal etiw haqqında ulıwma túsinik
Psixologiyada qıyal etiw, oylaw sıyaqlı biliw processleriniń biri bolıp, ol insannıń ishki hám sırtqı ózgesheligi hám izleniwshi xızmetinde, belgili dárejege iye bolģan mashqalalı jaģdaydıń payda bolıp hám onıń sheshiminde qatnasadı. Egerde qıyal etiw genetikalıq tárepten kelip shıģıwın analiz etetuģın bolsaq, ol álbette insannıń miyneti nátiyjesiniń obrazlar, tımsallar járdemi menen sáwlelendirmey turıp, tikkeley xızmetke kirisiw múmkin emes, sebebi pikir, sheshimlerdi kóz aldımızģa keltiriwimiz sebepli dárriw, oylawdıń predmetine aylanadı. Qıyal járdemi menen insan tárepinen kútilip atırģan nátiyje, yaģnıy kútilmegen kóz aldına keltirilgen obrazlar jaratıladı, yaki bul processte dóretiwshilik xızmettiń modeli islep shıģıladı, fantastikalıq tımsallar dizimin jańalıqlardıń tiykarģı tártipleri menen bayıp baradı, ishki aktivlik bolsa onıń mexanizmine aylanadı. Adamnıń hár qanday izleniwi, miynet hám dóretiwshilik xızmetleri qıyalıy processlerdi óz ishine qamtıydı, ashılıwlardıń dáslepki obrazları, bólekleri anıq waqıyalıqtan uzaq bolıwına qaramastan, rawajlanıw túrtkisi wazıypasın atqaradı.
Shaxs tárepinen atqarılıwı, ámelge asırılıwı kerek bolģan hár qanday xızmettiń jemisi, pútin tımsal formasında kóz aldımızģa keltiriliwi shárt. Sol nárseni ayrıqsha atap ótiw kerek, hesh qashan qıyal dóretiwshilik xızmet baģdarlamasınıń jaratıwshısı sıpatında payda bolmaydı, bálkim onıń ayırım orınların toltırıwdıń hám almastırıwdıń tek ģana tımsalların jaratadı. Qıyal etiwdiń biliw processi sıpatında tiykarģı wazıypası sonnan ibarat, ol ámeliy xızmet baslanbastan turıp, onıń nátiyjesin aldınnan kóz aldımızģa keltiriw hám olardıń tımsallar tiykarında payda bolıwınan ibarat.
Mashqalalı jaģdayda óziniń ózgesheliklerine qaraģanda bir waqıttıń ózinde hám qıyal hám oylawdıń qatnasıwı múmkin. Egerde mashqalanıń sheshimi, máseleniń shárti anıq bolsa, bul halda oylawdıń qatnasıwı ústemlik etedi, al mabada belgisiz juwmaqlar kóbeyip ketse, onday jaģdayda qıyal yaki fantaziya jetekshilik ete baslaydı. Qıyal etiwdiń eń áhmiyetli tárepi sonnan ibarat, ol oylaw prdemetine tiyisli jaģdaylarda jetispewshiliklerdi de qanday da jol menen mashqalalı jaģdaydan jeńilirek shıģıp ketiwge tiykar jaratıwı múmkin. Sonı da aytıp ótiw orınlı qıyal insannıń aqılıy zorıģıwında, stress, affekt jaģdaylarda nerv sistemasınıń sharshawınan saqlap, dene aģzaları funkciyasın tiklewge járdem beredi.