7 m a ‘ r u z a (2 soat)

 
a о’lcham dopuski konstruktor tomonidan berilgan va oshirilishi mumkin emas, 
shuning uchun qо’yilgan masalani echishning yagona usuli, ayiruvchini kichiklashtirish 
hisoblanadi, ya’ni b о’lcham dopuskini kichiklashtirish talabini qо’yish T
b
ni 
kichiklashtirishni shunday olib borish kerakki, ya’ni b о’lchamga va c texnologik 
о’lchamga texnologik bajariluvchi dopusklar о’rnatilsin. ya’ni, texnologik nuqtai 
nazardan b va c о’lchamlarini bajarish murakkabligi bir xilda bо’ladi (ikkala о’lcham 
ham о’lchamlarning bitta oralig’ida yotadi va gorizontal frezalash stanogida tayanch 
texnologik bazasidan olinadi), b о’lcham dopuski T
b
=0,18 mm gacha kamaytirilgan, 
dastlabki a о’lcham dopuskining yarmiga teng. Bu holda, c texnologik о’lchamga b
о’lchamga о’rnatilgan dopuski yaqin bо’lgan dopusk tayinlash mumkin. Uzil-kesil 
о’lcham b dopuski bilan tayinlanadi, standartga yaqin bо’lgan, dopusk maydonini 
nominaliga nisbatan chizmada о’rnatilgan manfiy og’ishini saqlab, ya’ni b=50-0,16= 
50h11 bо’ladi. U holda texnologik о’lchamning hisobli dopuski T
c
= 0,36-0,16 = 0,20 
mm bо’ladi. Texnologik о’lcham c ning chegaraviy qiymatlari о’sha b-rasmdagi 
о’lchamli zanjirdan aniqlanadi.Ya’ni: 
a = b - c: a
max 
= b
max 
- c
min
; c
min 
= b
max 
- a
max 
= 50-(10+0,36)= 40-0,36 mm; 
a
min 
= b
min 
- c
max
; c
max 
= b
min 
- a
min 
= 50-0,16-10 = 40-0,16 mm. 

---

O’lcham hisobli qiymati c = 40 -0,16/-0,36 mm; Uzil-kesil bu о’lchamni 
standartga yaqin bо’lgan qiymati c= 40 -0,17/-0,33 mm olinadi, bunga mos ravishda c = 
40 b11 qiymat qabul qilinadi. 
O’rnatilgan texnologik о’lcham c ning chegaraviy qiymatlari hisobli о’lchamlar 
chegaralarida yotadi. 
Maksimum va minimumga nazorat qiluvchi hisoblash
[a
max
=50-(40-0,33)=10+0,33; a
min
=50-0,16-(40-0,17)=10+00,1] 
kо’rsatadiki, ya’ni dastlabki konstruktorlik о’lcham a ning chegaraviy qiymatlari 
chizmada о’rnatilgan chegaraviy о’lchamlar oralig’ida yotadi va о’lchamlarni qayta 
hisoblash tо’g’ri bajarilgan. 
Ba’zi bir hollarda, qachon standart о’lcham, hisobli texnologik о’lcham c ga yaqin 
bо’lgan, о’zining dopusk maydoni qiymati bо’yicha hisoblanganga qaraganda sezilarli 
farq qiladi, hisoblanuvchi о’lcham c uzil-kesil qabul qilinishi mumkin. 
O’tkazilgan hisoblashlar asosida zagotovkani operasion eskizlarida chizmadagi 
10N14 va 50h14 о’lchamlar о’rniga yangi b= 50h11 va c=40v11 о’lchamlar qо’yilgan 
bо’lishi kerak. Shunday qilib, texnologik va konstruktorlik (о’lchov) bazalarni bir yuzada 
yotmasligiga bog’liq holda ishchiga konstruktor tomonidan о’rnatilgan dopusklarga 
qaraganda, haqiqatdan ham aniqroq dopuskli о’lchamlarni bajarishga tо’g’ri keladi. 
Ко’rilgan holda chizmada о’rnatilgan h14 bо’yicha dopusklar о’rniga, h11