7-ma’ruza. O’lchash va o’lchov asboblari to’g’risida. O’lchash xatoliklari. Reja

KQ dan chiqqan R signal bilan moslashtiriladi. Kompensatsiya qurilmasi KQ chiqish
signali
ᵩ
ni kompensatsiya qiluvchi Rksignalga o‘zgartiradi. 
Nobalans signali
nomuvofiqlashtirish indikatori N I orqali kuchaytirgich К 
kirishiga beriladi. Kuchaytirgichning chiqish signali integrallovchi qurilma IQ ga
(masalan, reversiv dvigatelga) ta’sir qiladi yoki chiqish signali
kuchaytirgich

---

chiqishidan olinadigan signal yo‘q bo'lganda o‘zgarmay qolaveradi. Signal asbob
ko'rsatkichi AK va kompensatsiya qurilmasi KQga beriladi. Shunday qilib, chiqish
signali
o’lchanayotgan X kattalik qiymatini aniqlaydi. Signalni muvozanatlashtiruvchi
asboblar yuqori aniqlikka ega bo’lib, kichik signallarni o’lchash imkonini beradi,
ammo ularning tezkorligi kam, bahosi yuqori, ishonchliligi esa to‘g‘ri o‘zgartkich
asboblarinikiga qaraganda past. 
 
O’LCHASH XATOLIKLARI VA ANIQLIK SINFI 
 
O’lchash natijasida, odatda o’lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatidan farq
qiladigan qiymati topiladi. Ko‘pincha, fizik kattalikning haqiqiy qiymati noma’lum
bo’ladi va shu kattalikning qiymati o'rnida uning tajriba yordamida topilgan qiymatlaridan
foydalaniladi. Bu qiymat kattalikning haqiqiy qiymatiga shunchalik yaqin bo’ladiki,
ko‘zda tutilgan maqsad uchun undan foydalanish mumkin. Kattalikning o’lchash
usuli bilan topilgan qiymati o‘lchash natijasi deyiladi. O’lchash natijasi bilan
o’lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati orasidagi farq o‘lchash xatoligi deyiladi.
O’lchanayotgan kattalik birliklarida ifodalangan o’lichash xatoligi o’lchashning
mutlaq xatoligi deyiladi: 
bu yerda, 
mutlaq xatolik; X — o’lchash natijasi; 
-o’lchanayotgan 
kattalikning haqiqiy qiymati. 
O’lchash mutlaq xatoligining o’lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatiga
nisbati o’lchashning nisbiy xatoligi deyiladi. O’lchash xatoliklari ularning kelib
chiqishi sabablariga ko‘ra muntazam, tasodifiy va qo‘pol xatoliklarga bo’linadi.