7-mavzu: Hаvоdаgi elеktr uzаtish liniyalаrini ta’mirlash

15-mavzu: Taqsimlash qurilmalari va podstansiyani montaj qilish.

Taqsimlash qurilmalari o‘zlarining konstruktiv qurilishiga qarabuch turga bolinadi: 

1. Hamma elektr uskunalari maxsus binolarda joylashtirilgan berk taqsimlash qurilmalari. 
2. Asosiy elektr uskunalari ochiq havoda va to'silgan maydonda joylashgan ochiq taqsimlash 
qurilmalari. 
3. Barcha apparatlari, asboblari va yordamchi qurilmalari to‘la yoki qisman yopiq metall shkaflariga 
joylashtirilgan komplekt taqsimlash qurilmalari. Shkaflarni tayyorlash va ularga elektr uskunalarini montaj qilish maxsus zavodlarda bajariladi. 
Komplekt taqsimlash qurilmasi KTQ (ruschada KRU— komplekt raspredelitelnix ustroystv) shkaflari yoki kameralari ichki qurilmalar uchun ham tashqi qurilmalar KTQT (KRUN, N-narujniy) uchunham chiqariladi. 
Taqsimlash qurilmalari TQ (RU—raspredeiitelnie ustroystva) ning har qaysi turi o‘z afzalliklari va kamchiliklariga ega. Masalan, berk taqsimlash qurilmalari BTQ (ZRU, Z-zakritie) barcha elektr uskunalarining meteorologiya ta’sirlaridan, kukun-to'zonlar, kul, qora kuya va hokazolar bilan ifloslanishdan ishonchli himoya qilinishi bilan qulaydir. Biroq berk taqsimlash qurilmalari BTQ ning narxi juda qimmatga tushadi. 
Uskunalaming oldiga borish, uni nazoratdan o'tkazish va ta’mirlash qiyin. Ochiq taqsimlash qurilma-lari OTQ (ORU, O-otkritiye) arzon, qurish ishlari tez bitadi, elektr uskunalariga nazorat qilish, ularni montaj va remont qilish qulay bo‘ladi. Shu bilan birga, ishlab turgan ochiq taqsimlash. qurilmalari OTQ (ORU) ga yomon ob-havo.da xizmat ko'rsatish qiyinlashadi. Ochiq taqsimlash qurilmalari ko‘pjoy egallaydi, uning apparatlari havo haroratining keskin o‘zgarishlari, yog'ingarchilik ta’sirida qoladi. Shamol, muzlash, tuz zarrachalar, kukun va loydan muhofaza qilinmagan. 
Berk taqsimlash qurilmalari BTQ (ZRU) 35 kV gacha kuchlanishga quriladi, bunday kuchlanish 
shaharlarva sanoat ichidagi elektr tarmoqlariga tavsiflidir, ya’ni ular atmosferada elektr uskunalariga zararli ta’sir ko'rsatuvchi moddalar boMadigan joylarda va ochiq taqsimlash qurilmalari qurish va ularni ishlatish uchun zarur sharoit hamda yetarli joy bo‘lmagan hollarda quriladi. Biroq zarur sharoitlar bo‘lganda 6kV, lOkV, 35 kV kuchlanishli taqsimlash qurilmalari ochiq qilib qurilaveradi. 
Ochiq taqsimlash qurilmalari; odatda, kuchlanishi 35 kV va undan yuqori bo'lganda quriladi, chunki bunday kuchlanishlar elektr energiyasi uzoqda taqsim qilinadigan elektr tarmoqlari uchun tavsiflidir. 
Bunday ochiq taqsimlash qurilmalari, odatda, shahar va sanoat markazlaridan ancha uzoq joylashgan bo'ladi. Biroq taqsimlash qurilmalari yoki podstansiyalar atmosferada elektr uskunalariga zararli ta’sir ko’rsatuvchi moddalar bo‘lgan tumanlarda, masalan, kimyo yoki sement zavodlari yaqinida,Oroldengizi regionida, juda sovuq tumanlarda quriladigan bo‘lsa, 110 kV kuchlanishgacha ham ular yopiq qilib qurilishimaqsadga muvofiqdir. 
Taqsimlash qurilmalariga qo'yiladigan asosiy talab-ularning normal sharoitlarida ham, avariya 
sharoitlarida ham elektr bilan uzluksiz va yuqori sifatli ta’minlab turishidir. 
Taqsimlash qurilmalarining ishonchli ishlashiga qurilmaning elektr ulanish sxemasini taqsimlash
qurilmasining turlari va konstruksiyalarini, elektr apparaturasini, tok o‘tuvchi qismlar va izolatorlarni to‘g‘ritanlash va elektr montaj ishlarini sifatli bajarish yo‘li bilan erishiladi. 
Taqsimlash qurilmasi, podstansiyalar va ularning ayrim zanjir va apparatlari normal rejimda 
ishlaganda, ulardan oquvchi tok va kuchlanish kattaligi shu qurilma uchun yoi qo'yilgan chegarada bo'ladi. Demak, o‘ta yuqori (normal tokdan yuqori) toklar, shuningdek, o‘ta kuchlanishlar (kuchlanishning nominalqiymatidan katta og‘ishlari) qurilmaning normal bo‘lmagan va hatto avariya rejimida ishlashiga olib keladi. 
O‘ta yuqori toklar ketuvchi elektr uzatgichlardagi iste’molchilarning va taqsimlash qurilmasining o‘zidaishrejimlarini buzilishi natijasida yuklama ortib ketishidan hosil bo’ladi. O‘ta yuklama toklari uncha xavfli bo'lmaydi, bu toklarni tegishli iste’molchilarga berilayotgan elektr energiyasini cheklab pasaytirish mumkin.