7 Olmoshlar va o’zgaruvchilar

7 Olmoshlar va o’zgaruvchilar

7.1 Olmoshlarning qo’llanish usullari

7.2 Olmoshlar va tiplar
7.3 L_{Typ+Var - o’zgaruvchili til
7.4 Olmoshlar o’zgaruvchilar sifatida}


Biz oldingi bo’limda tahliliy ifodalardan iborat, tushunarli va keng ro’yxatni o’z ichiga olgan bog’lovchilarni batafsil to’ldirib chiqdik va undan oldingi bo’limda esa tiplardan tashkil topgan tizimni tuzdik:Biz bir, ikki va uch qismli fe’llar bilan shug’ullandik(va zaruriyat tug’ilganda xohlagan n- qatnashgan fe’llarni ham o’z ichiga oladi),atoqli otlar va gap bog’lanishlari.5-bo’limning so’ngida fe’llarning “tez” kabi ravish o’rnida ishlatiladigan sifatlar tufayli kichik o’zgarishlariga murojaat qildik.Biz bu orada murakkab va quyidagi kabi gaplarni tahlil qila olamiz.

(1) Wenn Alex schnarcht, dann rennt Bente schnell und Chris ruft Deniz.
(Aleks xurrak otsa, Bente tez yuguradi va Kris Denizni chaqiradi.)

Biz shug’ullangan bu kabi misollarda barcha bosh bo’laklar atoqli otlardan iborat.Tabiiyki atoqli otlar fe’llar uchun eng ko’p tobe bo’lak emas.Ularning o’rniga olmoshlar va boshqa oddiy va determinant birikma(DB; solishtiring Repp/Struckmeier2020)ning turli shakllari fe’llar uchun tobe bo’lak sifatida qatnashishi mumkin.
(2) a. Sie schläft. (U uxlayapti)
b. Ein Hund bellt. (It huradi)
c. Die Katze miaut. (Mushuk miyovlaydi)
d. Er hat alle Kekse gegessen. (U hamma kekslarni yedi)
(2a) da egani olmosh ,(2b) da esa noaniq va (2d) da aniq DB ifodalamoqda.(2e) da ega olmosh, to’ldiruvchi esa miqdorli DB-ya’ni miqdorli birikma bilan ifodalangan DB:ba’zi, uchta, eng ko’pi bilan beshta yoki yuqordagi kabi hamma kabilar.
Bu bo’shliqlarni biz ushbu va quyidagi ba’zi bo’limlarda to’ldiramiz.Dastlab olmoshlar bilan boshlaymiz,chunki boshqa hodisalar uchun ham muhim bo’lgan, bizni yangilikka boshlaydi.: O’zgaruvchilar.

7.1 | Olmoshlarning qo’llanilish usullari