7-tema. XIX ásirdiń ekinshi yaRİMİ-xx ásirde dúNYa pedagogika iliminiń rawajlaníWÍ. K. D. UshInskiydiń pedagogikalíq miyrasí jobasi

Temanıń wazıypaları: Studentlerdi dún’yanıń ekonomikalıq jaqtan rawajlanǵan mámleketlerindegi, sonıń ishinde AQSh, Yaponiya, Germaniya, Franciya h.t.b. mámleketlerindegi bilimlendiriw sistemaları menen tanıstırıw, olarǵa XX ásir dún’ya tálim sistemasındaǵı global tendenciyalar, xalıqaralıq joybarlar hám tálim baǵdarlamaları haqqında maǵlıwmat beriw.
Tayanısh sózler: Bilimlendiriw sistemaları, xalıqaralıq joybarlar, tálim sistemasındaǵı global tendenciyalar, tálim baǵdarlamaları, tálim sıpatı, innovaciyalıq baǵdarlar, pedagogika iliminiń jańa baǵdarları, pedagogikalıq texnologiyalar, kreativlik pedagogika, teatr pedagogikası, muzey pedagogikası, shıpakerlik pedagogikası.
Temanıń mazmunı:
11.1. Dún’yanıń ekonomikalıq jaqtan rawajlanǵan mámleketlerindegi tálim sistemaları hám modelleri.

Ǵárezsizligimizdiń sharapatı menen jáhánge juz burǵan Ózbekistan Respublikası ushın búgin dun’yadaǵı rawajlanǵan sırt el mámlketleriniń bilimlendiriw tarawındaǵı tájiriybelerin uyreniw hám bizge maqul kelgen táreplerinen paydalanıw imkaniyatları júdá keń bolıp, bul baǵdardaǵı mámleketimizde alıp barılıp atırǵan jumıslar dıqqatqa ılıyıq.

Tómende rawajlanǵan sırt el mámlketleri bilimilendiriw sisteması rawajlanıwınıń tiykarǵı baǵdarları hám ózine tán ózgeshelikleri, olardıń is tájiriybeleri haqqında sóz etemiz.
1. Amerika qurama shtatlarında bilimlendiriw sistemaları.
Mámlekette bilimlendiriw sistemasınıń duzilisi tómendegishe;
- balalar 3 jastan 5 jasqa shekem tárbiyalanatuǵın mektepke shekemgi tárbiya mekemeleri
- 1-8 klasslarǵa shekemgi bolǵan baslap mektepler (bul jerde balalar 6-13 jas aralıqta bilim aladı)
- 9-12 klasslardan ibarat orta mektepler (bul mekteplerde 14-17 jasqa shekemgi balalar tálim aladı). Ol tómengi hám joqarǵı basqıshlardan ibarat.
- joqarı tálim, bular 2 yaki 4 jıl oqıtılatuǵın kolledjler hám universitetlerde ámelge asırıladı.
- Universitet hám basqa joqarı oqıw orınları quramında shólkemlestirilgen aspirantura hám doktoranturalar.
AQShta májburiy tálim 16 jasqa shekem dep belgilengen. Bul mámlekettegi oqıw orınları belgilengen. Bul mámlekettegi oqıw orınları mámleketlik, jámáátlik, jeke menshik hám diniy shólkemlerdiń ıqtıyarında bolıwı mumkin. AQSh mekteplerinde oqıw jılı 180 kun. Sabaqtıń dawamlılıǵı 45-50 minut. Ol jerde pitkeriwshi klasslardan tısqarı derlik barlıq oqıwshılar kanikul’ kunleri jumıs penen bánt boladı.
AQSh konstituciyasına muwapıq bilimlendiriw sisteması hár shatatta ózinshe basqarıladı. Oqıwshılar ulıwma sanınıń 46 procenti orta mektepten keyin kolledj yaki universitetke kirip oqıydı. Házir barlıq oqıw orınlarında 58 mln. jas bilim alıp, sonnan 12 mln jigit-qız joqarı oqıw orınlarında oqıydı. Hár jılı mektepti 3 mln, bakalavriat basqıshın 932 mıń, magistraturanı 300 mıń adam pitkerip shıǵadı, jılına 30 mıń adam doktorlıq ilimiy dárejesin aladı.