8-mavzu: Mashina va apparatlarning xavfsiz ishlashini ta’minlash Reja

Infraqizil nurlarning organizmga ta’siri. Infraqizil nurlar issiq havo 
ta‟siridan farq qilib, avvalo mahalliy ta‟sir ko„rsatadi. Infraqizil nurlarning 

---

mahalliy ta‟siri organizmning nurlanayotgan qismida issiqlik sezilishi bilan 
ifodalanadi. Nurlanish darajasi qancha yuqori bo„lsa, issiqlik sezishi ham shuncha 
yuqori bo„ladi, hatto kuyishgacha borib yetadi. Infraqizil nurlar ta‟sirida tana 
harorati ko„tariladi, tomir urushi va gaz almashuvi tezlashadi, ba‟zida esa qon 
bosimi pasayishi va nafas olishning tezlashishi kuzatiladi.
Infraqizil nurlarning organizmga ta‟sirining o„ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, oqsil tuqimalaridan kimyoviy o„zgarish keltirib chiqaradi. To„g„ridan-
to„g„ri ko„zga tushganda esa ko„z gavharini xiralashtiradi.
Ultrabinafsha nurlarning organizmga ta’siri. Ultrabinafsha nurlar ko„zga 
ta‟sir qiladi, ko„z unga qum kirganga o„xshab og„riydi, ko„z yorug„likdan qo„rqadi, 
qizaradi va bir oz shishadi. Bular hammasi elektrooftalmiya kasalligiga xos bo„lib, 
ultrabinafsha nurlar ta‟sir qilgandan 6-8 soat keyin bilinadi, gohida ikki sutkagacha 
davom etadi.
Ultrabinafsha nurlar nisbatan katta bo„lmagan miqdorda organizmga ijobiy 
ta‟sir ko„rsatadi. Ular organizmda qon ko„payishiga D vitaminning paydo 
bo„lishiga va modda almashuvining yaxshilanishiga sababchi bo„ladilar. Bulardan 
tashqari, ultrabinafsha nurlar havodagi va narsalardagi bakteriyalarni o„ldiradilar. 
Mana shu xususiyatga ko„ra ultrabinafsha nurlar tibbiyotda davollash va 
profilaktika vositasi sifatida keng qo„llaniladi. 
Havoning namligi va harakatchanligi ham kishi organizmiga sezilarli ta‟sir 
qiladi va organizmning issiqlik almashuvining o„zgarishida ifodalanadi. 
Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigenik normalari. 
Ishlab chiqarish mikroiqlimi normalari “Sanoat korxonalarini loyihalash 
sanitariya normalari” (SN 245–71)ga, “Mehnat xavfsizligi standartlari tizimi”, “Ish 
zonasi mikroiqlimi” GOST 12.1.005-76 ga asosan belgilanadi. Ular gigienik va 
texnik-iqtisodiy tartiblar hamda talablarga asoslangan. 
Sanoat korxonalarida xonalarning xili (oddiy, issiq), yil fasllari (issiq, sovuq, 
o„zgaruvchan) va ish kategoriyasiga (yengil, o„rtacha va og„ir) qarab, ulardagi 
harorat, nisbiy namlik va havo harakati tezligining ish joylari uchun ruxsat etilgan, 
optimal normalari belgilangan.