8-mavzu: Mashina va apparatlarning xavfsiz ishlashini ta’minlash Reja

Sanoat korxonalaridagi ish kategoriyalari quyidagicha belgilanadi: 
Yengil jismoniy ishlar (I-kategoriya)ga - o„tirib, turib yoki yurish bilan 
bog„liq bo„lgan holda bajariladigan, biror muntazam jismoniy zo„riqish yoki og„ir 
yuklarni ko„tarish talab qilinmaydigan ishlar misol bo„lib, bunda soatiga 150 Kkal 
(172 j/s) energiya sarf qilinadi.
O‘rtacha jismoniy ishlar (II-kategoriya)ga - soatiga 150-250 Kkal (172-293 
j/s) energiya sarflanadigan faoliyat turlari kiradi. Bunga doimiy yurish va og„irligi 
10 kg gacha bo„lgan yuklarni tashish bilan bog„liq bo„lgan ishlar misol bo„ladi.

---

Og‘ir jismoniy ishlar (III-kategoriya)ga - muntazam jismoniy zo„riqish, 
og„ir (10 kg dan ko„p) yuklarni bir joydan ikkinchi joyga ko„chirish, ko„tarish bilan 
bog„liq bo„lgan ishlar kiradi.
Harorat, nisbiy namlik va havo harakati tezligi optimal va yo„l qo„yilishi 
mumkin bo„lgan miqdorlar ko„rinishida me‟yorlanadi.
Optimal miqdorlar deganda odamga uzoq muddat davomida va muntazam 
ta‟sir qilganda issiqlik boshqarilishi reaksiyasini ko„paytirmasdan organizmning 
normal funksional va issiqlik holatini saqlashni ta‟minlaydigan mikroiqlim 
parametrlarining yig„indisi tushuniladi. Ular issiqlik sezish mo„tadilligini vujudga 
keltiradi va ish qobiliyatini oshirishda muhim shart-sharoit hisoblanadi. 
Yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan mikroiqlim sharoitlari organizmning 
funksional 
va 
issiqlik 
holatdagi 
o„zgarishlarni, fiziologik moslashish 
imkoniyatlaridan chetga chiqmaydigan issiqlik boshqarilishi reaksiyalariing 
kuchayishini bartaraf etadigan va me‟yorga soladigan mikroiqlim parametrlari 
yig„indisini ifodalaydi. Bunda sog„liq uchun xatarli holatlar vujudga kelmaydi, 
biroq nomo„„tadil issiqlik sezgilari, kayfiyatning yomonlashuvi va ish 
qobiliyatining yomonlashuvi va ish qobiliyatining pasayishi kuzatilishi mumkin. 
1, 2, 3- jadvallarda sovuq va o„zgaruvchan davr uchun mikroiqlimning 
optimal va yo„l qo„yilishi mumkin bo„lgan (YQMB) parametrlari keltirilgan. 
GOST 12.1.005-76 da xonalarning katta-kichikligi, issiqlik va namlik ajralishining 
birga uchrashi, doimiy harorat va namlikni sun‟iy usulda ushlab turish sharoitlarini 
hisobga oladigan qator qo„shimcha tavsiyalar, aniqliklar berilgan. 
1-jadval