8 мавзу: Миллий ҳисоблар тизими ва миллий даромад кўрсаткичлари

- chet eldan to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya qilish natijasida
olinadigan reinvestitsion daromad;
- renta;
- sug‘urta polisidan olinadigan daromad.
Mehnat haqiga quyidagilar kiradi:
- yalpi ish haqi;
- haqiqiy ijtimoiy sug‘urta ajratmalari;
- shartli ijtimoiy sug‘urta ajratmalari.
Mulk daromadi YaQQdan rezidentlarga va norezidentlarga
beriladi. Bularning farqi esa chetdan kelgan sof birlamchi
daromad deyiladi.
Quyidagi jadvalda sektorlarning birlamchi daromadlar
qoldig‘ini hisoblash usuli ko‘rsatilgan:
189
1- jadval
Sektorlar bo‘yicha birlamchi daromadlar qoldig‘ining
shakllanishi
Nomoliyaviy
korxona
Moliyaviy
korxona
Davlat
boshqaruv
i organi
Uy
xo‘jaligi
UXXKNT
T
1. Mehnat haqi - - - A14 -
2. Sof foyda A21 A22 A23 A24 A25
3. Sof aralash
daromad
- - - A34 -
4. Ishlab
chiqarishga va
importga
to‘lanadigan soliq
- - A43 - -
5. Ishlab
chiqarishga
beriladigan
subsidiya
- - A53 - -
6. Mulkdan
foydalanganlik
uchun olingan
daromad
A61 A62 A63 A64 A65
7. Mulkdan
foydalanganlik
uchun to‘langan
daromad
A71 A72 A73 A74 A75
Birlamchi daromad
qoldig‘i
A21+A61-A71
A22+
A62 –
A72
A23 +
A43 -A53 +
A63-A73
A14+
A24 +
A34+
A64 -
A74
A25+A65
- A75
Daromadlarni ikkilamchi taqsimlash schyoti va uning
ko‘rsatkichlari. Birlamchi daromadlar – mehnat haqi, foyda,
aralash daromad, ishlab chiqarish va import soliqlari hamda
mulk daromadlari MHTda institutsional birliklarning ishlab
chiqarish jarayonida qatnashganlari uchun berilgan daromad
deb qaraladi. Keyingi bosqichda sektorlarning birlamchi
daromadlarini qayta o‘zaro taqsimlash operatsiyasi yuzaga
keladi. Bunday operatsiyalar bir tomonlama yo‘nalgan bo‘lib,
transfertlar deb ataladi. Transfertlar ikki xil bo‘ladi:
• joriy transfertlar;
190
• kapital transfertlar.
Transfertlarga misol qilib, joriy mol-mulk va daromad
soliqlari, ijtimoiy sug‘urta ajratmalari, byudjetdan beriladigan
ijtimoiy nafaqalar, stipendiyalar,ehsonlar, ixtiyoriy to‘lovlar,
muruvvat yordami, jarima va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.
Sektorlararo qayta taqsimlash natijasida bir sektorda birlamchi
daromad ko‘payadi, boshqasida esa kamayadi va bu schyotda
quyidagicha qayd etiladi (rasm 3.)
Foydalanish Resurslar
6. Daromad, boylik va boshqalar
uchun joriy soliq.
7. Ijtimoiy sug‘urta ajratmasi.
8. Ijtimoiy nafaqa (natura shaklidagi
ijtimoiy transfertdan tashqarii).
9. Boshqa joriy transfertlar
10. Ixtiyordagi daromad
(1+2+3+4+5-6-7-8-9).
1.Birlamchi daromad qoldig‘i.
2. Daromad, boylik va boshqalar
uchun joriy soliq
3. Ijtimoiy sug‘urta ajratmasi