9-7-iqt s-19-guruxi talabasi zokirova mehrangizning «birja» fanidan tayyorlagan slaydi

9-7-iqt s-19-guruxi talabasi abdullaev abdulazizning «Birja» fanidan tayyorlagan slaydi.

Mavzu: birja bozorida kliring va hisob kitoblar

• Reja :
• Kliring va hisob-kitoblarning umumiy tavsifi
• Qimmatli qog'ozlar bozorida kliring va hisob-kitoblar
• Kliring va hisob-kitoblarning mohiyati va funktsiyalari
• Kliring va hisob-kitoblar tizimi rivojlanishining asosiy yo'nalishlari

Kliring va hisob-kitoblarning umumiy tavsifi

• Kliring (ing. clearing, clear — tozalash, ravshanlashtirish) — mamlakatlar, kompaniyalar, korxonalar oʻrtasida bir-biriga yetkazib berilgan, sotilgan tovarlar, qimmatli qogʻozlar va koʻrsatilgan xizmatlar uchun oʻzaro hisoblar yoʻli bilan toʻlovlar balansi shartlari asosida naqd pulsiz hisobkitoblar. Banklararo K. va xalqaro valyuta K.lari bor. Banklararo K. banklar oʻrtasida hisob-kitoblar oʻzaro pul talablarini hisobga olish yoʻli bilan bajariladi. Rivojlangan mamlakatlarning ichki hisob-kitoblarida chek va veksel K.lari qoʻllaniladi. Valyuta K. almashtiriladigan tovarlar roʻyxati, ularning narxi va yetkazib berish muddatlari belgilangan xalqaro toʻlov shartnomalari asosida amalga oshiriladi. Bunda valyuta faqat yetkazib berilgan tovarlar va koʻrsatilgan xizmatlar oʻrtasidagi farq miqdoridagina toʻlanadi yoki oʻsha tovardan yana qoʻshimcha yetkazib beriladi.

Xaridor va sotuvchi savdo-sotiqni amalga oshirgandan so'ng, kliring markazi rasmga kiradi. Uning roli tranzaktsiyani yakunlovchi va shu sababli tasdiqlaydigan bosqichlarni bajarishdir. Vositachi sifatida kliring markazi moliyaviy bozorda barqarorlikning ajralmas qismi bo'lgan xavfsizlik va samaradorlikni ta'minlaydi.

• Xaridor va sotuvchi savdo-sotiqni amalga oshirgandan so'ng, kliring markazi rasmga kiradi. Uning roli tranzaktsiyani yakunlovchi va shu sababli tasdiqlaydigan bosqichlarni bajarishdir. Vositachi sifatida kliring markazi moliyaviy bozorda barqarorlikning ajralmas qismi bo'lgan xavfsizlik va samaradorlikni ta'minlaydi.
• Hisob-kitob kliring markazining vazifalariga "kliring" yoki bitimlarni yakunlash, savdo hisob-kitoblarini amalga oshirish, marj to'lovlarini yig'ish, aktivlarni yangi egalariga etkazib berishni tartibga solish va savdo ma'lumotlari to'g'risida hisobot berish kiradi.
• Hisob-kitob kliring markazlari fyuchers va optsion shartnomalari bo'yicha uchinchi tomon, har bir kliring a'zosi sotuvchisiga xaridor va har bir kliring a'zosi xaridoriga sotuvchi sifatida harakat qiladi.