9-laboratoriya ishi: Eritmalar kontsentratsiyasi. Foiz kontsentratsiyali
eritmalar tayyorlash.
Kerakli asbob va reaktivlar: probirkalar, stakanlar, kolba, o’lchov
silindrlari, pipetka,
temir qoshiqcha, shisha tayoqcha, tarozi va toshlari, areometr,
chinni kosacha, eksikator, kristalizator,
termometr, shtativ, spirt lampa,
chinni
tigel, paxta, distillangan suv, kaliy nitrat KNO
3
, kalsiy asetat (CH
3
COO)
2
Ca, natriy
sulfat Na
2
SO
4
, mis(II) sulfat CuSO
4
, bura Na
2
B
4
O
7
10H
2
O, natriy tiosulfat Na
2
S
2
O
3
1-tajriba. Qattiq moddalarning suvdagi berilgan foiz konsentratsiyali
eritmalarini tayyorlash. a) tarkibida kristalizatsiya suvi bo’lmagan
qattiq
moddalarning eritmalarini tayyorlash. Bunday holda hisoblashlar faqat arifmetik
xarakterda bo’ladi. Masalan, biror moddaning 10 % li 250
g eritmasi tayyorlash
kerak bo’lsin. 250 ning 10 % ini topamiz, bu 25 g bo’ladi. Demak, moddadan 25 g,
suvdan 225 g olish kerak. Modda tarozida tortib olinadi, suv esa o’lchov silindrida
(225 g suv 225 ml swig’imni egallaydi) o’lchanadi. Bunda harorat o’zgarishi bilan
suvning hajmi ham o’zgarishi hisobga olinmaydi; b)
kristalgidrat eritmasi
tayyorlash. Bu holda dastlab kristalgidratning berilgan og’irlik miqdoridagi suvsiz
tuzning og’irligi hisoblab topiladi. Masalan, mis kuporosidan foydalanib, mis (II)-
sulfatning 10 % li 100 g eritmasi tayyorlash kerak bo’lsin.
Bunda quyidagicha hisoblash o’tkaziladi: mis (II)- sulfatdan 10 g olish
kerak. Mis kuporosining molyar massasi 250 g/mol=250g. mis (II)-
sulfatning
molyar massasi 160g. Proporsiya tuzib, uni yechamiz: 250/160= x/10; x=
250*10/160= 15,625 (g). Hisoblash shuni ko’rsatadiki, 10 g suvsiz mis (II)- sulfat
olish uchun tarozida 15, 625 g mis kuporosi tortib olish kerak.
Bundan keyingi
ishning hammasi oldingi holdagi kabi bajariladi.