9-Mavzu: “Adsorbentlar va ularning xarakteristikasi”

Adsorberlar va ularning turlari. Adsorbstiya jarayoni fazalarni ajratuvchi yuzada ro’y beradi. Shu sababdan adsorberlarda iloji boricha gaz va Qattiq yuza o’rtasidagi to’qnashuv yuzasini ko’paytirish zarur. Ushbu to’qnashuv yuzasini hosil qilish usuliga ko’ra adsorberlar shartli ravishda quyidagi guruhlarga bo’linadi: 1) Kontakli adsorbstiya; 2) Statik adsorbstiya; 3) Perkolyastion adsorbstiya. Kontakli adsorbstiya. Bunday kolonnalar eng ko’p tarqalgan adsorberlar qatoriga kiradi. Har xil shaklli va o’lchami adsorberlarda xom ashyo va adsorbenlar bir biri bilan aralashtiriladi va maxsus ramkali va diskli filtirlarda xom ashyo va adsorbentlar ajratib olinadi. Bu jarayonda suyuk xom ashyo va qattiq adsorbentlar ishtirok etadi, natijada xom ashyoning rangi tiniqlashib, ishchi xossalari yaxshilanadi va sifati oshadi. Statik adsorbstiya. Bu adsorbstiya turi eng ko’p tarqalgan jarayon hisoblanadi. Adsorbent qo’zg’almas qatlamda joylashtiriladi. Tozalanishi kerak bo’lgan gaz yoki suyuq fazalari shu qo’zg’almas qatlamdan o’tkazilib turiladi. Adsorbent sifatida sun’iy yoki tabiiy adsorbentlar ishlatilishi mumkin. Sun’iy adsorbentlarga Silikatlar yoki silikagellar, alyumogellar va steolitlar ishlatilishi mumkin. Tabiiy adsorbentlar sifatida esa bentonitlar, aktivlashtirilgan ko’mirlar, boksitlar, gilmoyalar ishlatilishi mumkin. Jarayonda kamida ikkita adsorberlar ishlatiladi, sababi birinchi adsorberda adsorbstiya jarayoni borsa, ikkinchi adsorberda desorbstiya jarayoni boradi va jarayonning uzluksizligi ta’minlanadi.

Foydalanilgan adabiyorlar ro’yhati. 1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2015-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2016-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan vazirlar mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruzasi. 2016-yil 15-yanvar 2. Maksumova O.S., Turobjonov S.M. Organik sintez texnologiyasi.-T.: «Fan va texnologiya», 2010, 232 bet. 3. Kimyoning maxsus boblari. O’quv qo’llanma Turobjonov S.M., Azimov O.G’., Obidov B.O. – Toshkent: Toshkent davlat texnika universiteti 2006, - 120 b. 4. Абалонин Б.Е. Основы химических производств. М., Химия 2001. 5. Соколов Р.С. Химическая технология, т. л.,2 -М.: Владос, 2000. - 432 с. 6. Тимофеев В.С, Серафимов Л.А. Принципы технологии основного органического и нефтехимического синтеза. М.: «Высшая школа». 2003. -536 с. 7. Ismatov A.A., Otakuziev T.A., Ismoilov N.P., Mirzaev F.M. Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi. Buxoro Uzbekiston 2002. 8. Sanoat katalizi bo’yicha o’quv qo’llanma. S.M. Turobjonov, A.B.Obidov va boshqalar. Toshkent. TDTU. 2006 yil. 92 bet. 9. Yu.J. Salomov, S.A. G’aybullayev va Sayfullayev J. Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi. Toshkent.: Cho`lpon, 2006 y. 10.N.R. Yusupbekov va boshqalar “kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va qurulmalari”, Toshkent 2003.