9-Mavzu: Makkajo’xorida navdorlik belgilarini aniqlash. Darsning maqsadi

9-Mavzu: Makkajo’xorida navdorlik belgilarini aniqlash. 

 

Darsning maqsadi: Makkajo’xori navdorlik belgilarini aniqlash. 

Topshirik:  Makkajo’xorining  so’talariga,  urug’lariga  qarab  navdorlik 

belgilarini aniqlash. 

 

Makkajo’xori  Zea  avlodini  tashkil  etadi.  Bu  avlodning  faqat  bitta  Z.  mays 

turi  mavjud.  Makkajo’xori    erkak  gul  tuplami  so’ta  deyiladi.  Zea  mays  turi  don 

endospermi va murtakning tuzilishiga qarab 7 ta kenja turga bo’linadi. 

 

1.Kraxmalli  

 

2.Tishsimon  

  

3.Kremniyli  

          4.Bodroq  

          5.Shakarli  

 

6.Muysimon  

 

7.Qobiqli  

 

Bu  kenja  turlarning  har  kaysisi  5  tadan  24  tagacha,  jami  80  tadan  ortik 

xillarni o’z ichiga oladi. 

 

Ishlab  chiqarishda  kenja  turlar  orasida  eng  ko’p  tarqalgani  tishsimon, 

so’ngra  kremniyli  va  kraxmalli  makkajo’xori  hisoblanadi.  Makkajo’xorining 

mavjud nav va duragaylari quyidagi belgilari bilan farq qiladi. 

O’simlik bo’yi (0,5m dan 6 metrgacha) 

Birinchi  (pastki)  so’taning  joylashish  balandligi,  juda  past  30  sm  gacha,  juda 

baland 140 sm dan yuqori). 

Tuplanganligi 

Tupdagi so’talar soni 

So’ta shakli (silindirsimon, konussimon va yumaloq) 

So’ta  uzunligi (kalta -10 sm gacha, uzun 25 sm dan ziyod) 

So’tadagi don qatorlarining soni (4 – 8 tadan 22 –32 tagacha) 

 So’taning don hosil  qilganlik darajasi (60 – 90 %) 

 So’ta bandining uzunligi (kalta - 5 smgacha, uzun - 40 smdan uzun) 

1000 ta don massasi (120 – 400 g) 

Hosildorligi. 

Tupdagi barg soni 

Kasallik va zararkunandalarga bardoshliligi 

O’suv davri davomiyligi  va xokazo. 

Makkajo’xorining  chetdan  changlanishi  va  o’stirish  sharoitiga  qarab  bu  belgilar 

keskin  o’zgaradi.  Shuning  uchun    aprobasiya  o’tkazishda  bu  belgilar  hisobga 

olinmay,  faqat  yangi  nav,  duragaylar  yaratish  jarayonida  hisobga  olinadi. 

Aprobasiya  o’tkazish chog’ida makkajo’xori navi yoki duragayi bo’lsa don rangi, 

so’ta  shakli,  o’zidan  changlatilgan  liniyalarida    so’ta  yirikligi  ham  tekshirib 

aniqlanadi.  

 

 

 

 

 

Nav,  duragay  nomi, 

yaratilgan 

joyi, 

muallifi 

 

 

 

K

en

ja

 t

u

r,

 t

u

r 

x

il

i 

D

u

ra

g

ay

la

rn

i 

o

ta

-o

n

a 

sh

ak

la

ri

 

So’ta 

Don 

Vegetasi

ya 

davomiyl

igi, (kun) 

Xo’jalik 

biologik 

ta’rifi 

R

an

g

i 

D

o

n

 q

at

 o

rl

ar

i 

so

n

i 

U

zu

n

li

g

i 

R

an

g

i 

S

h

ak

li

 

Y

ir

ik

li

g

i