9-modul. Aloxida xossali po‘latlar. Rеja

yurishiga  ko‘rsatiladigan  qarshilik  materialning  elektr qarshiligi  deyiladi.   

Qattiq  jismlarning  muvozanat  xolatida  elektronlar  aniq  bir  energiyaga  ega  buladi. 

Metallarning  elektr  o‗tkazuvchanligi  atomlardagi  erkin  elektronlarning  harakatiga  bog‗liq 

bo‗lganligi  sababli  elektr  qarshilik  haroratga  bog‗liq  bo‗lib  qoladi.  Faqat  T→0  dagina, 

ya‘ni  harorat  elektron  bulutga  ta‘sir  etmaganda  elektr  o‗tkazuvchanlik  faqat  materialning 

kristall  tuzilishiga  bog‗liq  bo‗ladi.  Ba‘zi  materiallar  o‗zi  uchun  xos  bo‗lgan  kritik 

haroratgacha sovitilganda  o‗ta o‗tkazuvchanlikni  namoyon qiladi. 

O‗zgaruvchan  tokka  ko‗rsatilayotgan  qarshilik  to‘la  qarshilik  deb  ataladi,  chunki 

har  qanday  o‗tkazgich  bunda  aktiv  qarshilikdan tashqari induksion va hajmiy qarshilikka 

ega  bo‗lib,  ular  o‗z  navbatida  elektr  va  magnit  maydonlarini  hosil  qiladi.  Tok 

yo‗nalishining  o‗zgarish  tezligi  ortib  borishi  bilan  qarshilik  xam  ortib  boradi,  chunki  tok 

utkazgichning  yuza  qismida to‗plangan buladi. 

Materiallarning  elektr qarshiligi  solishtirma elektr qarshilik bilan ifodalanadi: 

p=k•S/L, 

bu  erda  k—elektr  qarshilik, S—namunaning ko‗ndalang kesim yuzasi (mm

2

); L — namuna 

uzunligi  (mm). Metallar  uchun bu formula kuyidagichadir: