A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

Domino oyini. (tavsifi) slayd orqali namoyish etib boriladi.
Keyingi o‘yinimiz fizik kattaliklardan tashkil topgan domino o‘yini. Bunda 
o‘quvchilar o‘qituvchi tomonidan ikki guruhga ajratiladi. Fizik so‘zlardan tashkil 
topgan domino o‘yinida o‘qituvchi birinchi so‘zni aytib yozadi, oxirgi harfidan 
fizik atamalar bilan davom ettiriladi. Qaysi guruh berilgan vaqt davomida ko‘proq 
atama so‘zlar yozib, ushbu yozgan atamalarini sharhlab bersa, o‘sha guruh g‘olib 
hisoblanadi. Bu usuldagi mashg‘ulotni nafaqat o‘quvchilarni guruhlarga bo‘lgan 
holda balki, individual tarzda har bir o‘quvchilardan bir boshdan boshlab so‘rash 
orqali o‘tkazish mumkin. Bunda o‘qituvchi birinchi so‘zni aytadi va o‘quvchilar 
oxirgi harfidan boshlab fizik atamalarni davom ettirishadi. Bilmagan ya’ni, davom 

---

ettirolmagan o‘quvchi o‘yindan chiqadi va keying o‘quvchi davom ettiriladi. Shu 
tarzda berilgan vaqt davomida nechta o‘quvchi o‘yinda qoldi shunga qarab 
rag‘batlantiriladi. 
Bu o‘yinni o‘tkazishdan maqsad o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatini 
oshirish, o‘quv materialiga qiziqtirish, bilimlarini oshirish. Chunki bir o‘quvchi 
javob berguncha qolgan o‘quvchilar o‘ylay boshlaydi ya’ni, nima desam ekan, 
meni navbatim kelganda qaysi harf bilan tugar ekan, kabi savollar bera boshlaydi 
o‘ziga va miyasida qidirish jarayoni kechadi, hatto eng passiv o‘quvchilar ham 
javob berishga harakat qilishadi. 
“Zinama-zina” texnologiyasi 
Navbatdagi texnologiyamiz bu “Zinama- zina” o‘yini bo‘lib bunda o‘quvchilar 
oqituvchi tomonidan ikki guruhga bo‘linadi va berilgan har bir zinadagi savollarga 
to‘g‘ri javob berilgandagina keyingi zinalarga ko‘tariladi. Shu tarzda qaysi guruh 
birinchi bo‘lib zinaning yuqori qismiga chiqsa g‘olib hisoblanadi va oldindan 
o‘qituvchi tomonidan tayyorlangan sirli sovringa ega bo‘ladi. Bunda har bir zinada 
6-7–sinflarda o‘tilgan mavzularga doir formulalar keltirib yozilgan va ular 
mavhum ya’ni korinmaydi. Qachonki o‘quvchi birinchi zinadagi formulani tog‘ri 
topib uning nomi, birligi hamda kattaliklarini ayta olsagina, shunda keying zinaga 
chiqa oladi va ikkinchi zinaga chiqqanidan keyin navbatdagi formula paydo 
bo‘ladi. Shu tariqa barcha formulalar, ularning nomi, birligi, formulalardagi 
kattaliklar, ularning nomi va birliklari, bu formulalar fizikaning qaysi bo‘limiga 

---

oidligi hamda ularning qo‘llanilishi haqidagi bilimlarini yanada mustahkamlab 
boriladi. Chunki o‘quvchi asosiy formulalarni, ularning birliklarini, tabiat va 
texnikada ularning o‘rni va ahamiyatini, bo‘layotgan hodisaning mohiyatini 
tushunsagina o‘z ustida mustaqil ishlay oladi va qolgan formulalarni keltirib 
chiqara oladi hamda berilgan masalani mustaqil ishlay oladi. Chunki fizika tili-bu 
asosan fizik formulalar hisoblanib, ulardan o‘rinli va izchil foydalanish natijasida 
qonunlar va tamoillar hamda nazariyalar yotadi. Shuning uchun ham fizikani 
bilish, dastavval fizik formulalar tilini tushuntirish orqali o‘quvchilarni formulalar 
zamirida qanday fizik mohiyat yashiringanligini, ya’ni formulalar bilan fizik 
hodisalar orasidagi munosabat qandayligini anglashga o‘rgatish kerak. 
Formulalar bilan ishlash jarayonida o‘quvchilar tarqoq dalillar va alohida 
dalillar to‘plamini emas, balki fizik hodisalar o‘zaro bog‘liqligini hamda bir 
biridan kelib chiqadigan yagona fan sifatidagi tushunchani ilg‘ab oladilar. Nafaqat 
formulalar, kattaliklar, butun belgilar tizimi bu bog‘lanishni aks ettirib 
o‘quvchilarga o‘rganilayotgan materialni ixcham yozuv ko‘rinishida yaqqol 
tasavvur qilishiga yordam beradi. Shuningdek o‘quvchilarda tahlil va sintez qilish 
ko‘nikma va malakalarini rivojlantiradi. Xuddi shu tarzda davom ettiriladi va 
g‘olib guruh aniqlanadi.