A isayev, G. Anvarjonova, N. Shokirov

8. Har   yili   Orol    dengizining      qurigan    qismidan     necha    
mln   tonna chang  to‘zon   ko‘tariladi? 
A) 15 mln  t                  B) 15-75 mln t  
C) 75-100 mln  t          D) 25-75 mln  t 
9. Atmosferaga  chiqadigan zaharli birikmalarni   51 % i     qaysi    
gazga  to‘g‘ri  keladi? 
A) Azot                            B) Oltingugurt   oksidi 
C) Uglerod  oksidi           D) Karbonat  oksidi 
10. Qizil   kitob    nechta   jilddan    iborat    bo‘ladi? 
A) 1     
B) 2   
 C) 3     
D) 4 
 
IX. bob. Tabiat  komplekslari  tavsifi 
Tekislik  qism  respublikamizning  shimoliy-g‘arbiy   va  g‘arbiy   
hududlarini  o‘z    ichiga    oladi.  Tog‘    va  tog‘oldi    hududlar 
O‘zbekistonning  janubi-sharqiy, sharqiy qismlarini  o‘z  ichiga  oladi. 
O‘zbekistonning    tekislik    qismi  5    ta    tabiiy  geografik    o‘lkaga  
bo‘linadi : Ustyurt, Quyi  Amudaryo, Qizilqum, Quyi Zarafshon, Orol.    
O‘zbekistonning    tog‘    va    tog‘oldi    hududlarida    joylashgan    tabiiy  
geografik    o‘lkalar  6    tani    tashkil    qiladi.    Ular  :  Surxondaryo, 
Qashqadaryo,  O‘rta    Zarafshon,  Mirzacho‘l,  Chichiq-Ohangaron, 
Farg‘ona.  

---

59 
 
Chirchiq-Ohangaron  tabiiy  geografik  o‘lkasi  respublikamizning  
shimoliy-sharqiy  qismida, Sirdaryo  bilan  G‘arbiy  Tyanshan  tog‘lari  
oralig‘ida  joylashgan. Ugom  tizmasining   janubi-g‘arbida   Qorjontov   
joylashgan. Ohangaron  vodiysida chinni  xomashyosi  - kaolin konlari  
mavjud.  G‘arbiy    Tyanshan    tizmasining    nam    havoga    ro‘para  
yonbag‘irlarda    2000  mm  gacha    yog‘in    tushadi.  Farg‘ona    vodiysi 
g‘arbdan  sharqqa  370  km ga cho‘zilgan, kengligi  o‘rtacha   190   km,  
eng    tor    yeri-g‘arbida    eni    9      km    bo‘lib,  «    Xo‘jand    darvozasi  » 
deyiladi.  Mirzacho‘l      tabiiy    geografik      o‘lkasi    Arnasoy  ko‘li    va  
Sirdaryo    oralig‘ida    joylashgan.    O‘rta  Zarafshon  tabiiy    geografik   
o‘lkasi    O‘zbekistonning  markaziy  qismini,  yer  po‘stining  tektonik 
jarayonlar  ta’sirida cho‘kkan Zarafshon  vodiysining  respublikamizga 
qaraydigan o‘rta   qismini  o‘z  ichiga  oladi. Zarafshon  o‘lkasi  Turon 
plitasining    cho‘kkan    qismida    joylashgan.  Qashqadaryo  tabiiy  
geografik   o‘lkasi  O‘zbekistonning janubida joylashgan bo‘lib,   Janubi  
va    janubi-g‘arbida  Sandiqliqum    o‘lkani  Turkmanistondan    ajratib  
turadi. O‘lkada Jinnidaryo  uzunligi - 57   km, Oqsuv uzunligi - 115  km 
daryolar  joylashgan. Surxondaryo  tabiiy  geografik   o‘lkasi  Surxon-
Sherobod  vodiysini va uning atrofini o‘rab turgan tog‘larni o‘z  ichiga  
oladi. Quyi Zarafshon o‘lkasi shu nom bilan ataluvchi daryoning quyi 
qismida  joylashgan  bo‘lib,  o‘z  ichiga  Buxoro  va  Qorako‘l  vohalarini 
oladi.    Qizilqum    o‘lkasi  asosan,  Amudaryo  va    Sirdaryo  orasida  
joylashgan.  Lekin  Qizilqum  tabiiy  geografik  o‘lkasiga  Qizilqum 
cho‘lining  O‘zbekiston  hududida  joylashgan  qismi  kiradi.    Quyi 
Amudaryo tabiiy geografik o‘lkasiga Amudaryining qadimiy va hozirgi 
deltalarini o‘z ichiga oladi. Ustyurt tabiiy geografik o‘lkasiga Ustyurt 
platosining  faqat  janubi-sharqiy  qismi  O‘zbekistonga  qaraydi. 
O‘zbekistonga  qaraydigan  Ustyurt  respublikamizning  eng  shimoli-
g‘arbida  joylashgan  hudud  hisoblanadi.  Orol  tabiiy  geografik  o‘lkasi 
Turon tekisligining markaziy qismida, Ustyurt  o‘lkasi bilan Qizilqum 
o‘lkasi  orasida  joylashgan.  U  shimolda  Qozog‘iston  bilan,  janubi-
sharqda Qizilqum,  janubda Quyi Amudaryo, g‘arbda Ustyurt o‘lkalari 
bilan chegaralanadi.