A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

Ikki b o sh li nakla dka la r o 't a m u s t a h k a m p o 'la t d a n ta y y o r - 
lab c h i n i q t i r i l a d i . 
B o ltla r n a k la d k a la r kabi y u q o r i m u s t a h -  
k a m lik k a e g a b o ' lis h i kerak. 
D o i m i y ta r a n g lik n i t a 'm i n la s h  
u c h u n u la r n in g gaykalari o s tig a prujinali sh a y b a la r q o 'y ila d i. 
H o z ir g i v aqtlarda, a s o s a n , 6 te shikli n a k lad k a lar ishlatiladi.
S h p a l g a n i s b a t a n j o y l a s h u v i b o ' y i c h a rels u l o q l a r i n i n g  
o s m a , yakka s h p a ld a va ikkilanga n sh p alla r d a j o y la s h u v i farq­
lanadi. O s m a u la n is h standart sifa tid a q a bul q ilin g a n b o 'lib , 
ular u l a n is h n i n g m u s t a h k a m lig in i va e la stik lig in i ta 'm in la y d i
83

---

h a m d a u lo q shpalla ri o s t ig a ba lla stn i j o y la s h tir ib z i c h l a s h n i  
y e n g illa s h t ir a d i.
H arorat o 'z g a r is h i b ila n relslar u z u n lig i h a m o bzgarib, rels 
t u t a s h m a s i orasi u z a y is h d a n y o p ila d i y o k i t o r a y is h d a n o c h ila d i. 
B u o r a l i q n i n g kattaligi tarkib g ‘ildiraklariga k u c h li zarbalar 
b o l m a s l i g i u c h u n 21 
m m d a n o s h m a s l i g i kerak. 
H a r bir 
h a r o ra t o bz g a r is h ig a r e l s la r n in g q u y id a g i u l o q o r a l i g ‘ i m o s  
keladi:
/() = Y ' !
~
bu yerda: y — P ° kla t n ing ch iziqli k e ngayish koefTitsiyenti; /p — 
rels u z u n lig i, m ; /niax, t — t e g is h lic h a j o y n i n g e n g yuqori h a r o -  
rati va re lsn in g y o t q iz is h va qtida gi harorati.