A va b sonlarning nisbati

IV bob. NISBAT VA PROPORSIYA
57-58 Nisbat tushunchasi. Proporsiyalar
Ikki sonni solishtirish uchun ishlatiladigan "katta", "kichik" va "teng" kabi munosabatlardan nisbat tushunchasida ham foydalaniladi.
a va b sonlarning nisbati deb a sonni b songa bo'lganda hosil bo'lgan natijaga aytiladi.
a va b sonlarning nisbati quyidagicha ham o'qilishi mumkin: a sonining b soniga nisbati.
Agar nisba t 1 dan katta bo'lsa, u holda nisbat birinchi son ikkinchisidan necha marta kattaa ekanini anglatadi.
Agar nisbat 1 dan kichik bo'lsa, u holda nisbat birinchi son ikinchisining qanday qismini tashkil etishini anglatadi.
a va b sonlarning nisbatini belgilash uchun (:) yoki kasr chizig'i belgisidan foydalaniladi: a:b yoki a/b.
Nisbat kasrning barcha xossalariga egadir.
1-masala. Matematikadan nazorat iashida 26nafar o'quvchi "4" va "5"baho, 7 nafar o'quvchi "3" baho va 2 nafar o'quvchi "2" baho oldi. "3" baho olgan o'quvchilar sonining jami o'quvchilar soniga nisbatini toping
Yechish: Nazorat ishini jami 26+7+2=35 nafar o'quvchi bajargan.Demak, "3" baho olgan o'quvchilar sonining jami o'quvchilar soniga nisbati 7:35 yoki 7/35 ga teng. 7/35 kasrni qisqartirsak, 1/5 kasrni hosil qilamiz.Bundan "3" baho olgan o'quvchilar jami o'quvchilarning 1/5 qismini tashkil qiladi,degan xulosaga kelamiz.
Bir xil ikkita miqdor ( masalan,uzunliklar,massalar) uchun ulaning nisbati qaralishi mumkin.
2-masala. AB=6 cm va CD=4cm kesmalarni ko'rib chiqamiz. AB kesmaning CD ga nisbati 6/4 ga teng. 6/4= 1,5. bo'lgani uchun AB kesma CD kesmadan 1,5 marta uzun ekan. Bundan tashqari, 4/6=2/3 bo'lgani uchun CD kesma AB ning 2/3 qismini tashkil qiladi.
3-masala.Bir qopda 48 kg, ikkinchisi