Abdulhamid Cho‘lpon, G‘afur G‘ulom, Oybek hayoti va ijodi

Yor ketdi, koʻzim bulogʻi qoldi, 
Siynamda tirik firoqi qoldi. 
Ishq xotirasi kabi sochimning 
Yoshlikda koʻpaygan oqi qoldi… 
deydi. 
Oybek mohir shoir boʻlgani kabi yetuk romannavis ham edi. U yaratgan ―Qutlugʻ 
qon‖, ―Navoiy‖, ―Ulugʻ yoʻl‖, ―Oltin vodiydan shabadalar‖, ―Quyosh qoraymas‖ 
kabi epik polotnolar oʻzbek realistik nasri taraqqiyotida muhim bir davrni tashkil 
etadi. 
Oʻzbek xalqining 1916 yilgi milliy ozodlik qoʻzgʻoloni yozuvchining ―Qutlugʻ 
qon‖ (1940) romanida zoʻr mahorat bilan realistik ifodalangan; ―Navoiy‖ (1944) 
romanida oʻzbek adabiyotida birinchi boʻlib ulugʻ shoir va mutafakkir Alisher 
Navoiy obrazi yaratilgan. 
―Oltin vodiydan shabadalar‖ (1949) asarida xalqimizning urushdan soʻnggi 
davrdagi yaratuvchilik mehnati, ―Quyosh qoraymas‖ (1958) romanida Ikkinchi 
jahon urushi fojialari oʻz ifodasini topgan. Adibning ―Ulugʻ yoʻl‖ (1967) asari esa 
―Qutlugʻ qon‖ romanining mantiqiy davomi boʻlib, unda yozuvchi xalq milliy 
ongining shakllanishini koʻrsatadi. 
Oybek 1949 yilda Pokistonga sayohat qilgan. Adib qardosh xalq hayotini, kurash 
va intilishlarini ―Pokiston xotiralari‖ ocherklarida, qator sheʼrlari, ―Zafar va 
Zahro‖, ―Haqgoʻylar‖ dostonlarida, nihoyat, ―Nur qidirib‖ qissasida tasvirlagan. 
Adibning ―Bolalik xotiralarim‖ avtobiografik qissasi 1963 yilda yaratilgan. 
Qissaning bosh qahramoni yosh Muso, yaʼni Oybekning oʻzidir. 
Oybek isteʼdodli shoir, yirik nosir boʻlibgina qolmay, mashhur olim, publitsist, 
tanqidchi, tarjimon va jamoat arbobi hamdir. Oʻzbek kitobxoni Pushkinning 

---

―Yevgeniy Onegin‖ sheʼriy romanini, Lermontovning ―Maskarad‖, Molyerning 
―Tartyuf‖ dramalarini, shuningdek, antik adabiyot namunalarini Oybek tarjimasida 
oʻqishga muyassar boʻlgan. 
Oybek 1943-yilda Oʻzbekiston Fanlar akademiyasiga haqiqiy aʼzo etib saylanadi 
va 1950-yilgacha akademiyada ijtimoiy fanlar boʻlimining raisi va Oʻzbekiston 
Yozuvchilar uyushmasining birinchi kotibi boʻlib ishlaydi. U yuqori malakali 
filologlar tayyorlashda katta hissa qoʻshgan ustozdir. 
Yozuvchi asarlari oʻzbek adabiyotining olamshumul shuhratini yanada oshirdi. 
Ustoz mahorati yosh yozuvchilar uchun ijod dorilfununiga aylandi. Adibning 20 
jildlik toʻla asarlari majmuasi nashr etilgan. Shu maʼnoda uning oʻlmas asarlari 
maʼnaviy xazinamizdan mustahkam oʻrin oldi va umumxalq mulki boʻlib qoldi. 
Oʻzbekiston xalq yozuvchisi Oybek 2000 yil oʻzbek adabiyoti va madaniyati 
rivojiga qoʻshgan ulkan hissasi uchun ―Buyuk xizmatlari uchun‖ ordeni bilan 
taqdirlangan.