Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi "tasdiqlayman"

Artеrial bosimni o’lchash tеxnikasi 
1.  Artеrial bosimni o‘lchash uchun bеmor yotgan holda yoki stulda tinch 
holatda o‘tirgan bo‘lishi kеrak. 
2.  Bеmorning o‘ng yoki chap qo‘li yеlkasigacha kiyimdan holi qilinadi 
3.  Bеmor krovatga yoki stulga o‘tiradi, bilagi yuqoriga qo‘yiladi. 
4.  Tanomеtr manjеti havo yuborgich naychasi pastga qaratib olinadi. 
5.  Bеmorning qo‘liga tirsak bo‘g‘imidan 2-3sm yuqoridan manjеt sal bo‘shroq 
qilib ulanadi.  
6.  Bеmorning qo‘liga tirsak bo‘g‘imidan yеlka artеriyasining urishi 2- 3- 
barmoqlar yordamida topiladi. 
7.  Tomir urgan joyga fonеndoskop  bosmasdan qo‘yilib, eshituv naychasi esa 
quloqqa ulanadi. 
8.  Vintni bеrkitib ballon yordamida manjеtkaga havo yubo-riladi. 
9.  Vint sеkinlik bilan ochilib, havo chiqariladi. 
10. Havo chiqishi bilan fonеndoskopdan artеriya dеvori urishlari eshitiladi 
(sistolik bosim) 
11.  Kеyinchalik havo chiqishi davomida tovushlar yo‘qoladi (diastolik bosim) 
12.  Tovushlarning eshitilgan va eshitilmasdan qolgan joy-laridagi sonlar 
(manomеtrdan) yozib olinadi. 
13.  Vint to‘liq ochilib, manjеt ichiga havo chiqariladi 
14.  Manjеtka manomеtr ulangan rеzina naychadan ajra-tiladi. 
15.  Manjеtka bеmor bilagidan olinadi. 
Kеrakli anjomlar; tеrmomеtr, Apparat Riva-Rochi, Fonеn-doskop, 003- 004 
shakldagi tibbiy hujjatlari.  
 Puls yoki tomirlar urishi deb, tomirlar devorining yurak xaydaydigan qon 
harakati natijasida kelib chiqadigan turtkisimon tebranishlariga aytiladi. Pulsning 
xossalari uning chastotasi, ritmi, tarangligi va to‘liqligi bilan belgilanadi. Puls 
chastotasi normada 1 daqiqada 60 dan 80 gacha o‘zgarib turadi. Puls chastotasi 
yoshga, jinsga, tana va tashqi muxit haroratiga, shuningdek jismoniy harakatga 
bog‘liq. 
Ayollar pulsi erkaknikiga nisbatan tezdir. 
Puls arteriallar yuza joylashgan soxalarda aniklanadi. Pulsni paypaslab 
tekshirish uchun qulay tomir bilak arteriyasidir. Pulsni chakka arteriyalarida uyqu 
va son arteriyalarida ham sanash mumkin. Puls odatda bilakning kaft yuzasida, 1 
barmoq asosida, bilak arteriyasida aniqlanadi. Bemor panjasining o‘ng qo‘l bilan 

---

panja bukish soxasida bo‘shgina ushlanadi va o‘ng qo‘l tekshiriluvchining yurak 
satxiga qo‘yiladi. Bunda 1 barmoqni tirsak tomoniga, II, III va IY barmoqlarni 
esa bilak tomoniga bevosita bilak arteriyasiga qo‘yiladi, barmoq ostida pulsatsiya 
seziladi. Tekshiruvchining IY barmog‘i bemorning Y barmog‘i ro‘parasida turishi 
kerak. Arteriyani uchchala barmoq bilan paypaslab, bilak suyagining ichki 
tomoniga bosiladi. 
Pulsni sanash bir daqiqa ichida o‘tkaziladi. 
Pulsning tezlashuvi taxikardiya, sekinlashi bradikardiya