Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi "tasdiqlayman"

 Qariyalar xazm tizimi 
Me'da  va  ichak  yo‘llari  epiteliysida  qarish  jarayonida  atrofik  o‘zgarishlar 
bo‘ladi. Jigar massasi kamayadi, dezintoksikatsion funksiyasi pasayadi. Me'da osti 
bezining  evakuator  va  motor  funksiyasi  pasayadi.  So‘lak  bezlarining  funksiyasi 
pasayishi,  tishlarning  tushib  ketishi,  og‘iz  bushlig‘ida  ovqatning  mexanik 
maydalanishining  yomonlashtiradi,  ovqat  xazm  bo‘lishini  buzadi.  Me'da 
sekretsiyasining  pasayishi  gipoatsid  gastritni  keltirib  chiqaradi.  Ingichka  ichakda 
so‘rilish  jarayoni  buziladi,  peristaltika  pasayadi,  natijada  qabziyat  paydo  bo‘ladi. 
Buyrakda qon aylanishi, filtratsiya, reabsorbsiya pasayadi. Suyak va bo‘g‘imlarda 
osteoporoz, osteoxondroz va atrofik o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Dunyo axolisining 
qariyalar  xisobiga  oshishi  iqtisodiy  siyosatga  ta'sir  etadi  va  sog‘liqni  saqlash 
tizimiga  murakkab  ma'suliyatni  yuklaydi.  Bu  esa  terapevtlar    va  xamshiralardan 
aloxida  bilimlar  va  ko‘nikmalarni  bilishni  talab  etadi.  Tibbiyot  xodimlari  keksa 
yoshdagi bemorlarni aloxida parvarish qilishlari, etika va deontologiya qoidalariga 
vijdonan  amal  qilishlari,  keksa  yoshdagi  bemorlar  ruxiy  xolatini  tushunishlari 
zarur.  
Qari  yoshdagi  bemorlar  tibbiy  yordamga  murojaat  qilishganda  ularni 
jamiyatning  teng  xuquqli  a'zosi  deb  bilish  va  ularga  aloxida  xurmat  va  extirom 
ko‘rsatish  zarur.  Bunday  bemorlarni  davolashda  ularning  kasallik  tarixi  bilan  bir 
qatorda ijtimoiy psixologik axvoli bilan xam tanishishi kerak. Vrach yoki xamshira 
geriatrik  bemorlar  axvoli  bilan  yaqindan  tanishib  chiqib  tez-tez  ulardan  xabar 
olishlari  zarur.  Ayniqsa  yolg‘iz  yashaydigan  qariyalarning  ijtimoiy,  ruxiy  va 
jismoniy axvolini bilish geriatrik yordamning asosiy vazifalaridan biridir(30-rasm).  
Kasalxona  sharoitlarida  qariyalarga  keng  sharoitlar  yaratish,  ular  bilan 
ko‘proq  suxbatlashish,  xayotga  qiziqishlarini  ortirish  kerak.  xamshira  bunday 
bemorlarni  ovqatlantirishi,  yuvintirishi  va  kiyintirishi,  bunday  bemorlar  bilan 
psixologik  aloqani  o‘rnatib,  o‘ziga  ishonchni  orttirishi  kerak.  Geriatrik  bemorlar 
o‘z  o‘tmishlari  xaqida  faxrlanib  gapiradilar,  ularni  ko‘proq  o‘tmish  va  o‘tmish 
voqealari,  yutuqlari  qiziqtiradi.  Ular  kelajak  xaqida  o‘ylash  va  gapirishdan, 
o‘limdan qo‘rqadilar.  
Shunday  paytlarda  xamshira  bemorlarga  xayotlari  sermazmun  foydali 
o‘tganligini  o‘z  ota-onalik  burchlarini  yaxshi  ado  etganliklarini,  jamiyat  uchun 
katta  foyda  keltirganliklari  xaqida  ishontirishlari  kerak.  Bu  esa  qariyalarning 
sog‘ayishiga yordam beradi.