Abulqosimov h. P., Muminov n. G

10.5. Jahon mamlakatlari rivojlanishining jinoiy global 
muammolari 
Boy shimol mamlakatlarining iqtisodiy taraqqiyoti o‘ziga xos 
jinoiy globallashuvni jonlantiradi. Rivojlangan mamlakatlarning 
o‘zaro munosabatlarida vujudga keladigan global jinoiy muammolar 
– bular qonuniy iste’mol tovarlari kontrabandasi, pullarni poklab 
olish (yuvish), daromadlarni yashirish, kompyuter jinoyati va 
iqtisodiy josuslikdir (qarang 10.5.1-rasm). 
10.5.1-rasm. Rivojlangan mamlakatlar rivojlanishining asosiy 
global jinoiy muammolari 
Rivojlangan mamlakatlar global 
jinoiy muammolari 
Qonuniy iste’mol tovarlari 
kontrabandasi 
Iqtisodiy josuslik 
Pullarni poklab olish 
(yuvish) va 
daromadlarni yashirish 
Kompyuter jinoyati 

---

Qonuniy iste’mol tovarlari kontrabandasi. Tamaki, alkogol 
ichimliklari va dabdabali buyumlar (masalan, qimmatbaho 
avtomobillar) kabi qonuniy kontrabanda tovarlariga talab yuqori 
import uchun boj to‘lovlari va aksizlarga ega bo‘lgan mamlakatlarda 
juda yuqoridir. Chunki ushbu mamlakatlarda qonuniy tovarlar 
qimmatlashib ketadi. Shu sababdan, jahon xo‘jaligida faqatgina 
taqiqlangan tovarlar emas, balki oddiy tovarlar kontrabandasi ham 
daromad keltiradi. Bunga iste’molchilarni qimmat tovarlarni bojxona 
yig‘imlari to‘lamasdan arzon narxlarda sotilishi mumkinligi sababchi 
bo‘lmoqda. Qonuniy tovarlar kontrabandasini tashkilotchilari sifatida 
faqatgina mafiyaga tegishli firmalar emas, balki rivojlangan 
mamlakatlarning oddiy qonuniy firmalari ham namoyon bo‘ladilar, 
ularning asosiy maqsadi bojxona bojlarini aylanib o‘tish hamda 
ko‘proq bozorlarni egallashdir. Masalan, jahon sigaret bozori 
eksportining 1/3 qismi kontrabandaga to‘g‘ri keladi. 
Pullarni poklab olish (yuvish) va daromadlarni yashirish. 
Ba’zi tadqiqotchilarning hisob-kitoblari bo‘yicha har yili taxminan 
500-1000 mlrd.AQSh dollari miqdoridagi mablag‘ poklab olinadi 
(yuviladi), bu xalqaro savdo umumiy hajmining 10 foizga tengdir. 
Xorijiy kompaniyalar va banklarni ro‘yxatdan o‘tkazish va faoliyat 
yuritishning qulay shart-sharoitlari, bank sirlarini saqlash kafolatlari 
va siyosiy barqarorligi bilan o‘ziga jalb etuvchi “soliq bandargohlari” 
faqatgina rivojlanayotgan mamlakatlarda emas (Kayman va Bermud 
orollari kabi), balki rivojlangan mamlakatlarda ham mavjud – 
masalan, 
Shveysariya 
yoki 
Lyuksemburg. 
Bunday 
bank 
markazlarining mijozlari bo‘lib sof mafiya tashkilotlari (birinchi 
navbatda narkobiznes bilan bog‘liq), hamda o‘z daromadlarini 
soliqdan 
yashiruvchi 
qonuniy 
transmilliy 
korporatsiyalar 
hisoblanishadi.