Adalet Menzili

Mercantav, Mercantav!
Adalet Menzili
Adil Yakubov
128

---

Ayleneyin Mercantav,
Örgileyin Mercantav,
El başıga musibet
Kelgenide husumet
Kalkan bolgan Mercantav,
Ferzendlerin başıga
İş tüşkende şir bolıp
Na’ra tartkan Mercantav!
Altınay, bazen sanki daha dünyaya gelmeden Mercantav’ı görmüş, sanki
dünyaya ayak bastığı gün bu destan kulağına fısıldanmış ve onun her
kelimesi bedenine sinmiş hissine kapılırdı.
Altınay henüz üç dört yaşlarındayken, babası uzun kış geceleri büyük
ocağın çevresine küçük ama kavgacı horozlan toplar, sonra dedesinden kalan
sazı eline alır ve destan okumaya bayılırdı. Altınay bu destanları dinlemekten
büyük bir zevk duyar, yavaşça yerinden kalkıp babasının kucağına oturur ve
dudaklarını bıdır bıdır oynatarak destanı ezberlemeye çalışırdı. Hâlâ
hatırındaydı: O günkü destanlarda da insanlar Mercantav’a yalvarır, ondan
medet diler; iyileri korumasını, kötüleri kahretmesini isterlerdi. Heyhat! Hâlâ
da aynı şeydi! Hâlâ kötüler üstte, iyiler altta! Hey Mercantav! Neden bu
adaletsizliklere katlanıyor, olanları sineye çekip oturuyorsun? Neden
susuyorsun, canım Mercantav?..
Birden nefesi daralmış olan Altınay boğuluyormuş gibi üzerindeki mitili
kaldırıp attı..
Kamyon hırlayarak sürekli yol alıyor, sürekli sağa doğru dönüyor ve beyaz
sarıklı Mercantav sol tarafta kalıyordu. Altınay çocukluğundan beri bilirdi:
Mercantav eteklerinde, bol sulu dere kenarlarında ve yemyeşil yaylalarında
çoğunlukla kısrak ve sığır yetiştirilirdi. Her bahar bu kır ve dağ yamaçları
güzel kokulu şifalı bitkiler, kökleri toprağın derinliklerine salınmış fıstıklar
ve dağ laleleriyle kaplanır; kır aralarında ise iri başlı, bembeyaz pelinler,
pelinler arasında baharda şöyle bir kendini gösterip göz açıp kapayıncaya
Adalet Menzili
Adil Yakubov
129

---

kadar sararıp solan dağ zambakları birbirleriyle raksederlerdi. Yaz günlerine
girilip bitkiler sararıp kalınca, sınırsız yamaçları kaplayan deve dikenleri diz
boyu yükselir, meyveleri iyice olgunlaşır, çoğu kez depoladıkları usare
kabına sığmazmış gibi patır patır patlar böylece göz alabildiğine uzanan dağ
yamacı bembeyaz bir rüzgâr selini andırır, ak köpüklere bürünürdü.
Deve dikenleri olgunlaşınca beyaz develer salınır, bir hafta içinde bu
develer böğürleri dolup, diken suyuyla adeta sarhoş olur, bütün Mercantav
yarı sarhoş hayvanların böğürtüleriyle inlerdi.
Altınay’ın küçüklüğünde deve dikenleriyle dolu bu yaylalara üç dört kadar
beyaz çadır dikilir, en genç, en güzel, eli ayağına çabuk kızlar gelinler bu
çadırlara doluşurlardı. Bunlar arasında Altınay’ın annesi de olurdu. Bu özel
çadırlar için on-onbeş kadar en bol sütlü beyaz deve tahsis edilir, bunları
sağan kadınlar dahi beyaz elbiseler giyerler, hayvanları sağmadan önce
ellerini bileklerini en az on kere yıkarlardı..
Altınay’ın sonradan öğrendiğine göre burada sağılan sütler özel güğümlere
doldurulup Fıçı Mansur’a gönderilir, o da bunları vilâyet ve hatta cumhuriyet
yöneticilerinin en üst düzeyinde bulunanlara peşkeş çekermiş..
Daha sonraları Altınay sekizinci sınıfı bitirdiğinde ona da birbirinden
güzel, birbirinden besili iki beyaz deve verilmişti. Sağılma vakitleri
geldiğinde boh-boh sesler çıkararak kendi ayaklarıyla çıkıp gelen bu develer,
Altınay’a beyaz gelinlik giymiş taze gelinleri hatırlatırdı..
Altınay bu develerin şişkin ve dolgun memelerini parmaklan araşma alıp
şığ-şığ sesler çıkartarak sağarken içinden:
“- Bu Laçin’e, bu kaynatama, bu kaynanama!” diye tekrar tekrar söylenir,
sağdığı sütü Laçin’in içeceği hayali kalbinde ılık bir şeylerin akıp gitmesine
yol açardı.
Büyükler, yolcunun gittiği yolun ilk yarısında geçtiği topraklardaki
hatıralarıyla oyalandığını söylerlerdi. Altınay da yolu yarıladıktan sonra
yavaş yavaş eski hatıralarından sıyrılıp; giderek yaklaşmakta olduğu Kök
Kotan yaylasını düşünmeye başladı.
Mercantav’ın batı taraflarındaki Albastı deresinin tepelik kısımlarında yer
alan en görkemli, en bol bitkili yaylalardan biri Kök Kotan’dı. Uçsuz
Adalet Menzili