Adiabatik jarayon. Adiabatik jarayon (yun. Adia-batos — oʻtib boʻlmas) — tashqi muhit bilan issiqlik almashinuvisiz oʻtadigan termodinamik jarayon. Adiabatik jarayon oʻtishi uchun jism butunlay issiqlik oʻtkazmaydigan qatlam (chegara) bilan ajratilgan boʻlishi kerak. Tashqi muhit bilan sezilarli 192miqdorda issiqlik almashinib ulgura olmaydigan darajada tez oʻtadigan ja-rayonlar ham Adiabatik jarayonga juda yaqin boʻladi. Tovushning gazlar va boshqa jismlarda tarqalishi bunga misol boʻla oladi. Jism Adiabatik jarayon davomida ish bajarganda uning ichki energiyasi kamayadi. Ideal gaz Adiabatik jarayon davomida ish bajarganda (ken-gayganda) uning temperaturasi pasayadi. Aynan shu hodisadan gazlarni suyultirishda foydalaniladi. Toʻyingan bugʻ adiabatik kengayganida hoʻllanadi. Atmosferada sodir boʻladigan koʻpgina jarayonlarni Adiabatik jarayon deb qarash mumkin.Adiabatik jarayonda gaz atrofidagi jismlarga issiqlik bermaydi ham, olmaydi ham.
|
Aylanma jarayonlar.Aylanma jarayonni PV diagrammasi.Foydali ish kengayish va siqilish ishlarining ayirmasiga tengL=L1-L2 Termodinamikning birinchi qonuniga muvofiq Q1-Q2=U+L (12.1) Aylanma jarayonda U = 0 bo’ladi shuning uchun Q1 - Q2 =L Ishga aylangan issiqlikning aylanma tsiklni amalga oshirishga sarf-langan issiqlik Q 1- ga nisbati termik f.i.k. deyiladi.
h
|
Bir qatlamli silindrik devor orqali issiqlik o’tkazuvchanlik. Bir muhitdan (suyuqlik yoki gaz) ikkinchi muhitga issiqlikning bir
qatlamli yoki ko‘p qatlamli qattiq devor orqali o ‘tishi issiqlik uzatilishi deyiladi. Qalinligi 5 va sirt yuzasi 1 m2 boMgan bir qatlamli
devorning issiqlik o ‘tkazuvchanlik koeffitsienti X (Vt/mK), muhit haroratlari tsl va ts2 hamda ikka-la tomonining a, va a, issiqlik berish
koeffitsientlari berilgan (59- rasm). Issiq muhitdan devorga issiqlik konveksiya orqali o‘ta-di: devordan muhitga konveksiya orqali o‘tadi:q= ( )
|
q
|
